Cây hàn the (sơn lục đậu) và 3 bài thuốc chữa sốt, phù thiểu niệu, lậu hiệu quả

Cây hàn the hay còn được gọi với cái tên tràng quả hai đốt, sơn lục đậu. Đây là vị thuốc Nam có thể chữa mụn nhọt, bệnh ngoài da. Tuy nhiên, cây thuốc này còn là vị thuốc quan trọng trong các bài thuốc chữa chữa sốt, viêm đường tiết niệu, phù thiểu niệu, lậu, tiểu buốt.

Tên gọi khác: Tràng quả hai đốt, Sơn lục đậu

Tên khoa học: Dicerma biarticulatum (L.) DC. (Desmodium biarticulatum (L.), F.v Muell.)

Họ: Đậu (Fabaceae)

Thông tin, mô tả cây hàn the

1. Mô tả thực vật

Cây thảo mọc đứng cao 0,30-0,70cm, cứng, màu xám đen, có lông mềm nằm. Lá kép nhỏ do 3 lá chét có lông nằm ở mặt dưới; lá kèm dính nhau, màu nâu nhạt, chia 3-4 phiến ở đỉnh. Chùm hoa đứng, cao 2-9cm, hoa nhỏ. Quả đậu mọc đứng, gồm 2 đốt, có lông vàng, màu xám tro.

2. Phân bố, bộ phận dùng, thu hái, chế biến

Phân bố: Loài phân bố ở Ấn Độ, Lào, Campuchia, Việt Nam, cho tới nước Úc. Ở nước ta, thường gặp trên các đồi cát dựa biển Bà Rịa và cũng gặp ở trong đất liền.

Bộ phận dùng: Toàn cây – Herba Dicermae.

Thu hái: Gần như quanh năm

Bào chế: Nhân dân dùng toàn cây tươi hay phơi hoặc sấy khô.

3. Tính vị, quy kinh, bảo quản

Tính vị: Cây Hàn the vị hơi chua, tính mát.

Theo Võ Văn Chi, 2012, Từ điển cây thuốc Việt Nam(Bộ mới), tập I, trang 1070, NXB Y học, Hà Nội. Hàn the ba hoa có “vị đắng, tính mát; có tác dụng thanh nhiệt, lợi thấp, điều kinh chỉ thống. Lá lợi sữa, cầm ỉa chảy và lỵ, tiêu viêm tiêu sưng. Công dụng: Ta thường dùng chữa cảm nắng, bụng to, da vàng.”

Theo Đỗ Huy Bích và cs, 2004, Cây thuốc và động vật làm thuốc ở Việt Nam, tập I, trang 897, NXB Khoa học và kĩ thuật, Hà Nội. “Hàn the có vị nhạt, hơi chua, tính mát, có tác dụng giải nhiệt, tiêu đờm, sát trùng, thông tiểu. Công dụng: Toàn cây hàn the được dùng làm thuốc chữa sốt, ho có đờm khò khè, đau dạ dày, viêm loét hành tá tràng.”

Quy kinh: Chưa có nghiên cứu

Bảo quản: Nơi khô ráo, thoáng mát

Tác dụng dược lý của cây tràng quả hai đốt

Ở nước ngoài đã có một số nghiên cứu về công dụng của hàn the cho thấy: hàn the có khả năng giảm đau và có tác dụng chống viêm.

Có công dụng giải nhiệt, tiêu đờm, sát trùng, thông tiểu. Toàn cây hàn the được dùng làm thuốc chữa sốt, ho có đờm khò khè, đau dạ dày, viêm loét hành tá tràng.

Nếu ho hàn (lạnh phổi, ho về đêm), dùng Hàn the cây. Trắc bá diệp, Vân lương, Ngải cứu, Trần bì, Gừng, Thuốc giòi, mỗi thứ một nắm sắc uống.

Nếu ho nhiệt, ban ngày ho nhiều, đêm ho ít, thì dùng công thức trên, và thêm một số vị thuốc mát như Dây bình bát, Cây ngái, Dây cóc kèn (Mồng gà) và Bồ bồ (để sống), đồng vị, sắc uống. (Kinh nghiệm ở An Giang).

Dùng cây Hàn the và củ Gai giã nhỏ, chế nước, vắt lấy nước cốt uống. Hoặc dùng 2 thứ bằng nhau mỗi vị một nắm, sắc uống.

Các bài thuốc chữa bệnh từ cây hàn the

1. Bài thuốc chữa sốt, viêm đường tiết niệu từ sơn lục đậu

Hàn the 40g, lá tre 40g, thân cây sậy 40g. Nấu sắc uống.

2. Chữa phù thiểu niệu do suy tim, suy thận từ cây hàn the

Hàn the 30g, lá mã đề 30g, cam thảo đất 30g. Nấu sắc uống.

3. Cây thiết tuyến thảo chữa các chứng lậu ra máu, đái buốt

Dùng cây Hàn the và củ Gai giã nhỏ, chế nước, vắt lấy nước cốt uống. Hoặc dùng 2 thứ bằng nhau mỗi vị một nắm, sắc uống.

Trên đây là những thông tin và bài thuốc chữa bệnh từ cây hàn the. Cây được biết đến là vị thuốc chữa mụn nhọt hiệu quả. Ngoài ra, nó còn được dùng chữa sốt, viêm đường tiết niệu, phù thiểu niệu, lậu, tiểu buốt.

Xem thêm: Cây sảng (sảng lá kiếm, sang sé) và 3 bài thuốc chữa bỏng, mụn nhọt, chấn thương hiệu quả