Cây xuyến chi (đơn buốt) và 18 bài thuốc chữa viêm mũi, mụn nhọt, viêm gan, viêm thận, xương khớp… hiệu quả

Cây xuyến chi hay còn gọi bằng cái tên đơn buốt, đơn kim là cây thân thảo mọc hoang ở những vùng đất khô cằn. Cây có tác dụng thanh nhiệt, giải độc dùng chữa mẩn ngứa, bệnh ngoài da, viêm họng, viêm mũi, dạ dày, thận, gan…

Thông tin, mô tả cây xuyến chi
Thông tin, mô tả cây xuyến chi
  • Tên gọi khác: Đơn buốt, Đơn kim, Quỷ châm thảo, Manh tràng thảo, Cúc áo, Song nha lông, Chân chim…
  • Tên khoa học: Bidens pilosa L
  • Họ: Cúc (Asteraceae)

Thông tin, mô tả cây xuyến chi

1. Mô tả thực vật

Đơn buốt là một loai cây cỏ mọc hằng năm thành bụi với chiều cao ở khoảng 0,4 – 1m hoặc có thể hơn. Cả phần thân và cành đều có các rãnh chạy dọc và có lông.

Lá đơn, mọc đối nhau và có cuống dài. Lá chét có hình mác, cuống ngắn, mép lá có hình răng cưa to, phần đáy hơi tròn. Lá chét có thể có lông thưa hay không. Phần cành rậm và thường mọc theo nhóm.

Cụm hoa tựa hình đầu, màu vàng, có gai, mọc đơn độc hoặc nhiều hơn ở đầu cành hay nách lá. Hoa có 3 hay 5 cánh màu trắng bao xung quanh nhụy vàng.

Phần nhụy hoa sẽ phát triển thành hạt với dạng quả bế, phần đầu hạt có gai. Những gai này sẽ giúp cây nhân giống bằng cách di chuyển theo gió hoặc bám vào người hay động vật. Đơn buốt nở hoa vào 2 mùa là từ tháng 3 – 5 hoặc từ tháng 8 – 10.

2. Phân bố, bộ phận dùng, thu hái, sơ chế

  • Phân bố: Cây đơn buốt được cho là có nguồn gốc ở Ấn Độ, ngoài ra còn phổ biến ở các nước Châu Phi và Châu Âu. Ở nước ta có thể tìm thấy dược liệu ở bất cứ đâu. Từ các tỉnh Trung du và miền núi phía Bắc, đến Tây Nguyên rồi cả các tỉnh Đông Nam Bộ.
  • Bộ phận dùng: Toàn cây trừ phần rễ sẽ được sử dụng để làm vị thuốc.
  • Thu hái và sơ chế: Để thu hái cây với hàm lượng dược chất cao nhất, nên tiến hành vào giữa mùa hoa, tức là khoảng tháng 4 hoặc tháng 9. Đem cắt toàn cây trừ phần rễ rồi tiến hành rửa sạch. Có thể dùng tươi hay phơi khô để bảo quản dùng dần.

3. Tính vị, quy kinh, bảo quản

  • Tính vị: Theo các tài liệu Đông y thì dược liệu có vị đắng và tính bình.
  • Quy kinh: Chưa tìm thấy tài liệu ghi nhận.
  • Bảo quản: Dược liệu nếu đã được sơ chế khô cần bảo quản trong túi kín ở nơi khô ráo, thông thoáng.

4. Thành phần hóa học

Sau đây là một số thành phần được tìm thấy trong dược liệu đơn buốt: Methanol, Aceton, Nước, Magie, Mangan, Phốt pho, Can xi, Crom, Kẽm

Tác dụng dược lý của cây đơn buốt

Theo y học hiện đại:

Lượng tinh dầu có trong lá đơn buốt là một chất chống oxy hóa mạnh với khả năng kháng khuẩn và kháng nấm.

Hoạt chất polyynes và flavoness được tìm thấy trong dược liệu có tác dụng ức chế sự phát triển khối u ở những người mắc bệnh ung thư.

Polyynes cùng với cytopoloyne được cho là có thể hỗ trợ làm giảm một số triệu chứng của bệnh tiểu đường.

Theo y học cổ truyền:

Công dụng: Thanh nhiệt, giải độc, sinh tân, hoạt huyết, khu phong, tan máu ứ.

Chủ trị: Chứng lỵ, cổ họng sưng đau, mẩn ngứa, đau răng, viêm gan do virus, viêm ruột thừa, đau nhức xương khớp, chấn thương tụ máu…

Xuyên chi có vị đắng, tính bình được dùng làm thuốc chữa bệnh
Xuyên chi có vị đắng, tính bình được dùng làm thuốc chữa bệnh

Bài thuốc chữa viêm họng, viêm mũi từ cây xuyến chi

1. Cây đơn buốt và bài thuốc chữa viêm mũi dị ứng, viêm xoang, cảm sốt

Chuẩn bị: 15 đốt phần cành của cây đơn buốt.

Thực hiện: Đem cắt dược liệu thành từng đoạn ngắn tầm 5mm sau đó cho vào túi nilon để đập dập. Tiếp đến cho vào ấm có vòi sắc với lượng nước vừa đủ. Khi nước sôi dùng giấy cuộc thành ống và lắp vào đầu vòi. Đưa mũi sát lại ống để hít hơi thuốc vào mũi. Thỉnh thoảng nên hít cả bằng đường miệng. Thời gian xông khoảng 10 – 15 phút, duy trì trong 3 – 5 ngày với triệu chứng nhẹ, 7 – 10 ngày khi triệu chứng nặng.

2. Bài thuốc chữa viêm họng cấp tính

Chuẩn bị: 30 – 60g đơn buốt.

Thực hiện: Đem giã nát vị thuốc rồi vắt lấy nước cốt. Chia đều ra làm 3 – 4 lần uống trong ngày. Khi uống có thể cho thêm vài hạt muối hoặc mật ong. Chỉ dùng đúng 1 thang mỗi ngày.

3. Cây đơn kim chữa cảm nắng, tiêu chảy, nôn mửa, đau bụng

Chuẩn bị: 60 – 120g đơn buốt.

Thực hiện: Cho dược liệu vào ấm sắc chung với 1 thăng nước trên lửa nhỏ trong vòng 30 phút. Uống khi thuốc còn ấm nóng. Hoặc có thể giã dược liệu rồi vắt lấy nước cốt là pha thêm chút muối hạt và uống trực tiếp. Mỗi ngày chỉ dùng đúng 1 thang thuốc.

Bài thuốc chữa mụn nhọt, mẩn ngứa từ cây quỷ châm thảo

1. Bài thuốc chữa mụn cơm từ manh tràng thảo

Chuẩn bị: 1 ít nhựa mủ của cây đơn buốt.

Thực hiện: Sử dụng nguyên liệu này để chấm trực tiếp lên nốt mụn cơm.

2 Cây cúc áo trị côn trùng đốt, rắn cắn, bỏng da do nhiệt

Chuẩn bị: Phần cành của cây đơn buốt.

Thực hiện: Đem dược liệu đi giã nát rồi đắp trực tiếp lên vùng da bị tổn thương.

3. Bài thuốc chữa mẩn ngứa từ cây chân chim

Chuẩn bị: 100 – 200g đơn buốt.

Thực hiện: Đem dược liệu đi nấu chung với 4 – 5 lít nước. Dùng phần nước để tắm còn phần bã tận dụng xát kỹ lên vết mẩn. Chỉ sau khoảng 1 – 2 ngày sẽ thấy có hiệu quả rõ rệt.

Đơn buốt có thể dùng chữa mụn nhọt, xương khớp, dạ dày, viêm gan, viêm thận
Đơn buốt có thể dùng chữa mụn nhọt, xương khớp, dạ dày, viêm gan, viêm thận

Cây xuyến chi chữa đau lưng, đau nhức xương khớp

1. Bài thuốc chữa chấn thương, đau nhức từ đơn buốt

Chuẩn bị: Phần cành cây đơn buốt với lượng vừa đủ.

Thực hiện: Đem giã nhỏ dược liệu rồi tiến hành đắp trực tiếp lên tổn thương. Dùng băng để cố định lại. Khi thuốc khô nên nhỏ thêm 1 ít rượu nhạt vào bã thuốc để nâng cao công dụng.

2. Xuyến chi chữa chứng đau lưng

Chuẩn bị: 150 – 180g đơn buốt cùng với 250 đại táo, 1 ít rượu trắng và 1 ít đường đỏ.

Thực hiện: Cho đơn buốt vào nồi sắc lấy nước và bỏ phần bã. Thêm đại táo, rượu trắng và đường đỏ vào rồi tiếp tục đun trên lửa nhỏ đến khi táo chín nhừ. Chia làm 4 – 5 lần uống trong 2 ngày, mỗi lần cầm hâm lại cho nóng.

Cây đơn buốt chữa dạ dày, ruột thừa

1. Bài thuốc chữa bệnh viêm dạ dày từ đơn kim

Bài thuốc 1: Sử dụng khoảng 30 – 60g đơn buốt. Đem cho vào ấm sắc chung với 800ml nước đến khi còn phân nửa. Chia làm 4 lần uống trong ngày, dùng với liều 1 thang mỗi ngày.

Bài thuốc 2: Chuẩn bị lượng đơn buốt tùy ý đem nấu thành cao đặc. Mỗi lần uống lấy ra khoảng 6g để hòa chung với nước gừng tươi.

2. Bài thuốc từ cây xuyến chi trị dạ dày chướng đau

Chuẩn bị: 45g đơn buốt, 100g thịt lợn.

Thực hiện: Các nguyên liệu trên đem hầm chín rồi thêm chút rượu và gia vị. Ăn trước bữa cơm khi còn ấm nóng. Mỗi ngày chỉ dùng 1 thang.

3. Xuyến chi chữa viêm ruột thừa

Chuẩn bị: 4 – 16g đơn buốt.

Thực hiện: Đem dược liệu cho vào ấm sắc chung với 1 thăng nước trên lửa nhỏ trong khoảng nửa tiếng. Chia thuốc làm nhiều lần uống trong ngày khi còn ấm, dùng với liều lượng 1 thang/ngày.

Cây đơn kim chữa viêm gan, viêm thận, viêm não

1. Bài thuốc chữa viêm gan do virus

Chuẩn bị: 20 đơn buốt, 15g cam thảo, 15g bồ hồ, 20g diệp hạ châu, 12g hạt dành dành.

Thực hiện: Các vị thuốc trên cho vào ấm sắc chung với khoảng 1 lít nước đến khi còn 400ml. Chia đều làm 2 lần uống khi thuốc còn ấm, dùng đúng 1 thang mỗi ngày.

2. Bài thuốc chữa viêm thận

Chuẩn bị: 15g đơn buốt cùng với 1 quả trứng gà.

Thực hiện: Đem hấp cách thủy dược liệu đã giã náy cùng với trứng gà. Ăn khi thuốc còn ấm với liều 1 thang/ngày.

3. Xuyên chi chữa viêm não B

Chuẩn bị: 30 – 90g đơn buốt cùng với 15 – 30g cửu lý hương.

Thực hiện: Đem 2 vị thuốc trên sắc thành nước đặc. Chia đều làm 2 lần uống trong ngày. Đối với trường hợp bệnh nặng cần dùng với liều 2 tễ/ngày.

Các bài thuốc chữa bệnh khác từ cây đơn buốt

1. Bài thuốc chữa chứng đau nửa đầu từ xuyến chi

Chuẩn bị: 30g đơn buốt, 3 trái đại táo.

Thực hiện: Các vị thuốc trên đem cho vào ấm sắc cùng với khoảng 1 thăng nước trên lửa nhỏ trong 30 phút. Chia thuốc làm nhiều lần uống trong ngày, mỗi ngày chỉ dùng 1 thang.

2. Đơn buốt chữa chứng cam tích ở trẻ nhỏ

Chuẩn bị: 15g đơn buốt cùng với 30 – 60g gan lợn.

Thực hiện: Đem đặt dược liệu xuống đáy nồi rồi úp sảo hay dùng que tre gác lên trên. Tiếp đến đổ ngập nước và đặt gan lên trên để hấp cho chín. Đầu tiên uống nước thuốc khi còn ấm, sau đó ăn gan lợn. Dùng đúng 1 thang/ngày.

3. Bài thuốc chữa đau răng từ đơn kim

Chuẩn bị: 50g đơn buốt cùng với 250ml rượu trắng.

Thực hiện: Ngâm dược liệu với rượu. Khi bị đau răng dùng thuốc ngậm trong miệng khoảng một vài phút rồi nhổ đi.

4. Bài thuốc chữa lỵ do nhiễm khuẩn

Chuẩn bị: 100g phần đọt non của cây đơn buốt.

Thực hiện: Cho dược liệu vào ấm sắc lấy nước. Trường hợp phân có lẫn máu thì thêm 1 ít đường trắng vào nước thuốc còn phân chỉ có chất nhầy thì cho 1 ít đường đỏ. Chia đều thành 3 lần uống trong ngày. Mỗi liệu trình dùng liên tục trong đúng 3 ngày.

Lưu ý khi sử dụng cây xuyến chi chữa bệnh

Đơn buốt là loại cây hút độc rất mạnh. Chính vì thế không nên thu hái cây mọc ở vùng đất chứa nhiều kim loại nặng hay độc tố để làm vị thuốc.

Tránh dùng cho phụ nữ mang thai. Đồng thời cần lưu ý nếu dùng dược liệu đắp trên da cần tránh ánh nắng mặt trời. Bởi nó rất dễ gây ra tình trạng cháy sạm da, sưng tấy hay kích ứng.

Những thông tin về dược liệu cây xuyến chi mà bài viết đã tổng hợp chỉ có giá trị tham khảo. Trước khi sử dụng cây này với bất cứ mục đích nào cần tham khảo ý kiến bác sĩ để đảm bảo an toàn.

Xem thêm: Cây chè vằng (cẩm vân, cẩm văn) và 10 bài thuốc chữa kinh nguyệt không đều, huyết áp, mỡ máu, vàng da… hiệu quả

5/5 - (1 bình chọn)
5/5 - (1 bình chọn)

Trở thành người đầu tiên bình luận cho bài viết này!

Email của bạn sẽ không được hiển thị công khai. Các trường bắt buộc được đánh dấu *

Hạ khô thảo

Hạ khô thảo (nãi đông, thiết sắc thảo) và 32 bài thuốc chữa bệnh huyết áp, bệnh phụ nữ (viêm tuyến vú, rối loạn tiền mãn kinh, tắc tia sữa), tai mũi họng, bệnh về gan,…

Nội dung chínhThông tin, mô tả cây xuyến chi1. Mô tả thực vật2. Phân bố, bộ phận dùng, thu hái, sơ chế3. Tính vị, quy...

Bài thuốc cây xương rồng chữa bệnh xương khớp

Bài thuốc cây xương rồng chữa bệnh xương khớp hiệu quả như thế nào?

Nội dung chínhThông tin, mô tả cây xuyến chi1. Mô tả thực vật2. Phân bố, bộ phận dùng, thu hái, sơ chế3. Tính vị, quy...

Bài thuốc trị xương khớp tại nhà

Bài thuốc trị xương khớp tại nhà đơn giản mà hiệu quả nhanh chóng

Nội dung chínhThông tin, mô tả cây xuyến chi1. Mô tả thực vật2. Phân bố, bộ phận dùng, thu hái, sơ chế3. Tính vị, quy...

Cây tỳ giải

Cây tỳ giải và 16 bài thuốc chữa đau nhức xương khớp, mụn nhọt, sỏi,… hiệu quả

Nội dung chínhThông tin, mô tả cây xuyến chi1. Mô tả thực vật2. Phân bố, bộ phận dùng, thu hái, sơ chế3. Tính vị, quy...

Cây hương diệp

Cây hương diệp (lá thơm) và 3 bài thuốc trị đau nhức đầu, rửa vết thương, lợi tiểu hiệu quả

Nội dung chínhThông tin, mô tả cây xuyến chi1. Mô tả thực vật2. Phân bố, bộ phận dùng, thu hái, sơ chế3. Tính vị, quy...

Ẩn

Cần tây mật ong Motree với 9 công dụng giúp giảm cân, ổn định huyết áp, chống lão hóa, giúp gan hoạt động tốt…

Đánh giá dạ dày tá tràng Metaherb có tốt không? Có tác dụng phụ không? Phản hồi khách hàng như thế nào? Giá bao nhiêu?

Đánh giá hiệu quả Cumargold chữa dạ dày có tốt không? Có gây tác dụng phụ không? Có chữa được ung thư thật không? Giá bao nhiêu? Mua ở đâu?

Đánh giá sản phầm Bio Trĩ dùng có tốt không? Có tác dụng phụ không? Có an toàn không? Giá bao nhiêu? Mua chính hãng ở đâu?

Đánh giá Gout Hoàng Thống Phong có tốt không? Có tác dụng phụ không? Giá bao nhiêu? Mua sản phẩm chính hãng ở đâu?

Đánh giá viên Gut Metaherb có tốt không? Tác dụng phụ là gì? Giá bao nhiêu? Mua ở đâu? Quá liều nên xử lý như thế nào?

Đán giá dạ dày nhất nhất có tốt không? Tác dụng phụ như thế nào? Giá bao nhiêu? Mua ở đâu? Có diệt được khuẩn HP không?

Thuốc Phosphalugel (thuốc dạ dày chữ P) chữa bệnh dạ dày có tốt không? Tác dụng phụ như thế nào? Những lưu ý thận trọng khi sử dụng

Đánh giá hiệu quả, công dụng tiểu đường Diabetna có thực sự tốt không? Có tác dụng phụ không? Có nên dùng Diabetna không?

Đánh giá công dụng, hiệu quả tiểu đường Glu Metaherb dùng có tốt không? Giá bao nhiêu? Phản hồi sau sử dụng như thế nào?

Cây cỏ mực (cây nhọ nồi) với 32 bài thuốc chữa bệnh tiêu hóa (chảy máu dạ dày, gan nhiễm mỡ), bệnh phụ khoa (rong kinh, ngứa âm đạo), giúp bổ huyết, trị thận suy

Lá trầu không với 41 bài thuốc chữa các bệnh da liễu, xương khớp, bệnh đường tiêu hóa, bệnh phụ khoa, bệnh viêm phế quản, ho, cảm, sốt, đau đầu…

17 Bài thuốc từ cây lược vàng chữa bệnh tiêu hóa (Viêm loét dạ dày, viêm gan, xơ gan…), bệnh da liễu (mề đay, mẩn ngứa), viêm họng kéo dài và những điều cấm kỵ

28 Bài thuốc quý từ Nghệ Đen chữa bệnh tiêu hoá, phụ khoa, da liễu… và 4 lưu ý trong sử dụng bài thuốc

Cây vòi voi với 6 bài thuốc chữa bệnh da liễu (viêm da cơ địa, á sừng), chữa đau thấp khớp, viêm amidan, viêm xoang, viêm mủ màng phổi

27 bài thuốc từ Bồ công anh chữa bệnh tiêu hóa (dạ dày, táo bón…), bệnh da liễu (mụn nhọt, lở loét…), viêm đường tiết niệu

7 bài thuốc từ lá vú sữa chữa các bệnh tiêu hóa (đau dạ dày, tiêu chảy), ho, viêm đau họng, tiểu đường, xương khớp

14 Bài thuốc từ cây ngải cứu trị bệnh xương khớp (đau khớp, đau thần kinh tọa), phụ khoa (đau bụng kinh, viêm âm đạo), da liễu (mẩn ngứa, nổi mề đay)… và 5 trường hợp cần lưu ý khi sử dụng

Dây bình bát và 10 bài thuốc chữa bệnh tiểu đường, tiểu khó, tiểu buốt, lở loét, mụn nhọt, giải độc, trị rôm sảy ở trẻ em

Cây thuốc dòi với 14 bài thuốc trị lao phổi, ho, viêm phế quản, diệt khuẩn HP, giúp cô lập tế bào ung thư và một số bệnh thường gặp