Cây móng tay (lá móng tay, bông móng tay) và 11 bài thuốc chữa xương khớp, mụn nhọt, ngừa thai, bế kinh, hói… hiệu quả

Cây móng tay còn được gọi với nhiều tên khác như lá móng tay, bông móng tay, cây henna là vị thuốc quý trong đông y. Từ lâu, cây đã được dùng để chữa bệnh trong dân gian. Theo đó, ông cha ta sử dụng lá móng tay chữa mụn nhọt, bệnh ngoài da, xương khớp, kinh nguyệt, ngừa thai…

• Tên gọi khác: Cây henna, Cây lá móng, Móng tay nhuộm, Tán mạt hoa, Lựu mọi, Chỉ giáp hoa, Cây móng tay.
• Tên khoa học: Lawsonia inermis
• Họ: Tử vi (Lythraceae)

Thông tin, mô tả lá móng tay

1. Đặc điểm cây lá móng tay

Lá móng tay là loài thực vật thân nhỏ, chiều cao chừng 3 – 4m. Thân có gai có đầu cành nhưng không nhọn và vỏ nhẵn. Lá mọc đối xứng, phiến hình trứng, đơn, 2 đầu dẹp, cuống ngắn, phiến rộng 1 – 1.5cm và dài 2 – 3cm. Hoa mọc ở đầu cành, hình thùy, dạng chùm, ban đầu có màu trắng nhưng khi già chuyển sang màu đỏ và vàng sậm, hoa có mùi thơm hăng hắc.

Quả nang hình cầu, kích thước to bằng hạt tiêu, có 4 cạnh dọc và bên trong có 4 ngăn. Quả chứa nhiều hạt nhỏ, vỏ dai và dày. Cây lá móng tay được trồng bằng hạt, cây ưa sống ở vùng đất màu, khí hậu ẩm và nóng.

2. Phân bố, bộ phận dùng, thu hái, chế biến

• Bộ phận dùng: Lá của cây móng tay được sử dụng để làm thuốc. Ngoài ra thân, hoa và rễ của cây cũng được dùng nhưng ít phổ biến hơn.
• Phân bố: Lá móng tay có nguồn gốc từ Ai Cập, sau đó được di thực và trồng nhiều ở các quốc gia có khí hậu nhiệt đới và á nhiệt đới. Ở nước ta, cây được trồng và mọc hoang ở nhiều nơi.
• Thu hoạch: Mỗi năm thu hoạch 2 lần nhưng khi cắt cần để lại gốc cao khoảng 50cm để cây phát triển tiếp. Nếu thu hái đúng cách, có thể thu hoạch liên tục trong 10 – 30 năm.
• Chế biến: Có thể thu hái lá ở cây từ 2 – 3 năm tuổi. Khi hái, nên cắt cả cành sau đó đem phơi khô ngoài nắng hoặc phơi trong bóng râm rồi bảo quản dùng dần.

3. Tính vị, quy kinh, bảo quản

• Tính vị: Toàn thân cây có tính ôn, hơi có độc nhẹ, vị cay. Hạt có tính ôn, độc nhẹ, vị hơi đắng.
• Quy kinh: Dược liệu Bông móng tay quy vào kinh Tỳ và Can.
• Bảo quản: Bảo quản ở nơi khô ráo, thoáng mát, tránh ẩm và nhiệt độ cao.

4. Thành phần hóa học

Cây lá móng tay chứa thành phần hóa học khá đa dạng, bao gồm:

• Hoa chứa 0.02% tinh dầu có mùi thơm nên được sử dụng trong sản xuất mỹ phẩm và nước hoa.
• Lá chứa Lawson, 6% chất béo, 7 – 8% tannin, 1.2% tinh dầu, 2 – 3% chất nhựa,…

Tác dụng dược lý của cây henna

Theo Đông Y:

• Công dụng: Cầm máu, kháng nấm và thu liễm.
• Chủ trị: Vết thương chảy máu, nấm da, lở ngứa,…

Theo nghiên cứu dược lý hiện đại:

Lá móng tay có tác dụng kháng sinh rất mạnh, tác dụng đã được ghi nhận đối với trực trùng coli, Sonnei, Shiga, Flexneri, Coli Bethesda, Typhi, Suibtilis,…

Bài thuốc chữa mụn nhọt, bệnh ngoài da từ cây móng tay

1. Bài thuốc trị ghẻ lở, hắc lào từ cây lá móng

• Chuẩn bị: Lá ổi 100g, lá sả 100g và lá móng tay 200g.
• Thực hiện: Rửa sạch và nấu với 3 lít nước. Dùng nước sắc hòa thêm nước lạnh và tắm liên tục trong vòng 14 ngày. Đồng thời dùng lá móng tay rửa sạch, để ráo nước rồi giã với ½ thìa muối tinh, trộn với 3 thìa giấm nuôi rồi chắt lấy nước uống. Dùng bã đắp vào vùng da ngứa ngáy, thực hiện 2 lần/ ngày trong liên tục 10 ngày.

2. Lá móng tay trị nga chưởng phong, nấm tay, chân, da khô bong tróc thành nhiều mảnh

Sử dụng một lượng Bông móng tay vừa đủ, rửa sạch, giã nát, đắp vào vị trí bệnh, mỗi ngày hai lần.

3. Chữa mụn nhọt, lở loét, sưng tấy, đau nhức từ bông móng tay

Sử dụng cây Móng tay tươi, rửa sạch, giã nát, gia thêm một lượng nhỏ muối, dùng đắp lên khu vực bệnh.

Lá móng tay và bài thuốc trị bệnh đau nhức xương khớp

1. Cây móng tay chữa phong thấp

Sử dụng 15g cây Móng tay tươi phối hợp với 10g Ngũ gia bì, 10g rễ Uy linh tiên 10g, tháo nhỏ, dùng sắc với 400 ml nước, đến khi còn 100 ml thì chia thành 2 lần dùng uống trong ngày.

2. Trị lưng đau nhức mỏi từ móng tay nhuộm

Sử dụng thân cây Nắc nẻ 10g, Nho chua 10 quả, nhân Hạt đào  15g, thái nhỏ, mang đi phơi khô, dùng sắc uống liên tục trong 7 ngày.

3. Bài thuốc chữa chứng sưng đau tỳ vị, hạ sườn và vùng hông

• Chuẩn bị: Cây lá móng tay tươi 20g, rau má tươi 20g và cỏ mực 15g.
• Thực hiện: Rửa sạch lá móng tay, cắt thành khúc dài 3cm, sau đó cho tất cả dược liệu sao khử thổ và sắc với 1 lít nước đến khi còn 300ml. Uống 3 lần/ ngày trong liên tục 4 tuần.

4. Bài thuốc chữa chấn thương, té ngã và đau nhức cột sống

• Chuẩn bị: Cam thảo 10g, cốt toái bổ 50g (cạo sạch lông, cắt mỏng và phơi trong 3 nắng), toàn cây lá móng tay 150g (sao khử thổ vàng), ngũ gia bì và cẩu tích mỗi vị 15g.
• Thực hiện: Đem sắc với 1 lít nước còn lại 300ml, chia thành 4 lần uống (sáng – trưa – chiều – tối). Áp dụng bài thuốc liên tục trong vòng 30 ngày.

Các bài thuốc điều trị khác từ cây móng tay

1. Bài thuốc trị chứng bế kinh (mất kinh nguyệt)

• Chuẩn bị: Nghệ đen 30g, ích mẫu 40g và lá móng tay 50g.
• Thực hiện: Rửa sạch dược liệu, cho vào ấm 500ml nước sắc còn 200ml. Chia nước sắc thành 3 lần uống trong ngày, nên áp dụng bài thuốc trước kỳ kinh 15 ngày.

2. Bài thuốc hỗ trợ điều trị hói đầu và kích thích tóc mọc từ cây lá móng

• Chuẩn bị: Lá móng tay tươi.
• Thực hiện: Đem rửa sạch, phơi trong râm cho đến khi khô hoàn toàn rồi đem tán thành bột mịn. Mỗi lần dùng 60g bột hòa với 250g dầu mù tạt, đun cho nóng rồi dùng lọc qua vải thưa và bảo quản trong lọ kín. Mỗi ngày dùng 1 ít thoa lên vùng da đầu bị hói, sử dụng liên tục cho đến khi đạt được kết quả như mong muốn.

3. Cây tán mạt hoa chữa hóc xương

Dùng rễ cây Nắc nẻ hoặc Cấp tính tử (hạt cây Móng tay) nhai nhuyễn, ngậm trong miệng. Cố gắng giữ thuốc ở gần vị trí đau, không được nuốt.

Hoặc có thể tán Cấp tính tử thành bột mịn sau đó thổi vào cổ họng, không được nuốt.

4. Chữa bệnh tràng nhạc, phát bối, nổi hạch vùng cổ

Dùng Bông móng tay tươi, giã nát, dùng đắp vào vùng bệnh. Mỗi ngày đắp thuốc 2 – 3 lần.

5. Sử dụng ngừa thai từ lựu mọi

Sử dụng Cấp tính tử 20g phối với 30g rễ cây Bông cỏ thái nhỏ, phơi khô, dùng sắc uống mỗi ngày 2 – 3 lần.

6. Chữa nghẹn họng ở người cao tuổi

Sử dụng Cấp tính tử tẩm mật ong, phơi khô, tán thành bột mịn, trộn với hồ làm thành viên hoàn, kích thước to bằng hạt đậu xanh. Mỗi lần dùng uống 8 viên với rượu nhạt. Bài thuốc có thể chữa nghẹn khi ăn uống hoặc tự dưng nghẹn ở người lớn tuổi.

Những lưu ý khi dùng cây lá móng tay

• Cần phân biệt với bông móng tay (Impatiens balsamina L) thuộc họ Bóng nước.
• Cây lá móng tay chứa chất màu có thể dính vào quần áo và tay chân khi dùng. Tuy nhiên khi rửa lại nhiều lần thì màu sẽ bay đi đáng kể.
• Không dùng dược liệu cho trẻ nhỏ, người cao tuổi, phụ nữ mang thai và người có chứng ứ huyết.
• Không được sử dụng cùng với các loại thuốc chống đông máu khác.
• Sử dụng thường xuyên với một lượng lớn cây Nắc nẻ có thể gây nguy hiểm. Bởi vì cây chứa nhiều nguyên tố hóa học và khoáng chất, sử dụng liên tục có thể gây khó hấp thu.
• Cây tươi chứa độc tố nhưng khi đun chín hoặc sấy khô thì chất độc bị tiêu hủy.
• Ngoài ra, những một số đối tượng nên thận trọng khi sử dụng cây Bông móng tay bao gồm:Bệnh thấp khớp, viêm khớp, Bệnh thống phong, Sỏi thận

Cây móng tay là dược liệu có nhiều công dụng chữa và ngăn ngừa bệnh hiệu quả. Tuy nhiên, trong cây này có hàm lượng độc tố nhỏ nên có thể gây ảnh hưởng đến người bệnh. Do đó, cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng để có hiệu quả chữa bệnh tốt nhất.

Xem thêm: Cây liên kiều (hạn tử liên, thanh kiều) và 10 bài thuốc chữa mụn nhọt, dị ứng, mẩn ngứa lao hạch, cảm sốt… hiệu quả