14 bài thuốc từ lá khôi tía chữa bệnh tiêu hóa (đau dạ dày, hang vị, thượng vị…), bệnh da liễu (mẩn ngứa, nổi mề đay…), viêm họng, thấp khớp

Lá khôi là một loại dược liệu quý, được sử dụng rộng rãi trong dân gian. Lá khôi thường được dùng để chữa các chứng bệnh viêm loét dạ dày tá tràng, dị ứng, nổi mề đay, mẩn ngứa, làm giảm chứng ghẻ lở ngoài da.

• Tên khác: Khôi nhung, lá khôi
• Tên khoa học: Ardisia silvestris
• Tên tiếng anh: Ardisia silvestris
• Họ: Anh thảo

Đặc điểm nhận dạng của Cây khôi tía (cây khôi nhung)

1. Mô tả cây khôi tía

Khôi tía là loài thực vật nhỏ, cây mọc thẳng đứng, cao chừng 2m. Thân rỗng xốp, ít phân nhánh. Lá mịn và thon dài 15 – 40cm, rộng 6 – 10cm, mọc so le và tập trung ở đầu ngọn, mép lá có răng cưa nhỏ. Mặt trên lá khôi có màu lục sẫm mịn như nhung. Mặt dưới của lá có màu tím đỏ, gân nổi có hình mạng lưới. Hoa gồm 5 lá đài và 3 cánh hoa, mọc thành chùm màu trắng pha hồng tím, dài 10 – 15m. Quả khôi tía thuộc loại quả mọng, khi chín có màu đỏ.

Charles-Joseph Marie Pitard (1873-1927) là người đầu tiên mô tả khoa học về cây khôi tía, sau đó được công bố trong Flore Générale de l’Indo-Chine (năm 1930).

2. Phân biệt 2 loại lá khôi: Khôi tía và khôi trắng

Khôi tía: Mặt trên lá có màu lục sẫm, mặt dưới lá màu tím đỏ, gân nổi hình mạng lưới. Mặt lá mịn như  nhung.

Khôi trắng: Loài khôi có lá xanh ở cả hai mặt, mặt dưới không có màu tím.

Kinh nghiệm dân gian: Cả khôi tía và khôi trắng đều được dùng làm thuốc điều trị đau dạ dày, mề đay mẩn ngứa, dị ứng, nhưng loại khôi tía được dân gian ưa chuộng hơn.

3. Phân bổ, bộ phận dùng, thu hái, chế biến

Phân bố: Cây Khôi tía mọc hoang rải rác ở nhiều nơi, nhưng chủ yếu cây mọc ở các tỉnh miền núi phía Bắc và miền Trung như: Lào Cai (Sapa), Lạng Sơn (Hữu Lũng), Quảng Ninh, Vĩnh Phúc (Tam Đảo), Hà Nội (Ba Vì), Ninh Bình (Cúc Phương), Thanh Hóa (Lang Chánh, Ngọc Lặc, Thạch Thành), Nghệ An (Quỳ Châu), Thừa Thiên Huế (Phú Lộc), Quảng Trị, Đà Nẵng, Quảng Nam.

Bộ phận dùng: Lá và ngọn cành.

Thu hái và chế biến vào mùa hạ, thu hái xong đem phơi nắng cho mềm và ủ trong râm.

4. Tính vị, quy kinh, bảo quản

Tính vị: Vị chua, tính hàn.

Quy kinh: Quy vào kinh Tỳ, Vị.

Bảo quản: Phơi khô, Bảo quản nơi khô ráo.

5. Thành phần hoá học

Thành phần lá khôi tía chứa glycoside và tannin.

Tác dụng dược lý của cây khôi tía là gì?

1. Tác dụng của lá khôi theo Đông Y

Công dụng: Lá khôi giúp giảm can khí uất (đây là nguyên nhân gây bệnh đau dạ dày), bình can, tiêu độc, có tính kháng khuẩn mạnh và chống dị ứng.

Chủ trị các chứng bệnh: Đau dạ dày, viêm họng, nổi mề đay mẩn ngứa, ghẻ lở, dị ứng, thấp khớp.

2. Tác dụng của lá khôi theo nghiên cứu dược lý hiện đại

Theo thực nghiệm trên chuột bạch và thỏ, lá khôi tía có tác dụng giảm nhu động ruột, giảm axit dạ dày, làm giảm sự co bóp của tim và giảm hoạt động tự nhiên của động vật thực nghiệm.

Nghiên cứu tại Bệnh viện Quân Y 108 cho thấy, lá cây khôi nhung có thể cải thiện đến 80% trường hợp mắc các triệu chứng ợ hơi, khó tiêu, đau thượng vị…

Bài thuốc chữa trị bệnh tiêu hóa (Bệnh dạ dày)

1. Điều trị viêm loét dạ dày tá tràng

Để điều trị viêm loét dạ dày cần dùng: khổ sâm 16g, uất kim 8g, hương phụ 8g, lá khôi tía 20g, hậu phác 8g, bồ công anh 20g, cam thảo nam 16g. Đem các vị thuốc này sắc uống 1 lần/ ngày.

2. Trị chứng chướng bụng, ợ hơi, ợ chua, trào ngược

Bài thuốc này được hội đông y Thanh Hóa sử dụng trong điều trị chướng bụng, ợ hơi, ợ chua, trào ngược.

Nguyên liệu: Khôi tía, chút chít (mỗi loại 10gr); bồ công anh, nhân trần, khổ sâm (mỗi loại 12gr).

Thực hiện: Cho các nguyên liệu tán thành bột mịn, mỗi ngày 1 lần, mỗi lần 30gr bột hòa với nước uống. Thực hiện cho đến khi hết liệu trình.

 3. Trị bệnh đau dạ dày

Thảo quyết minh 20g, mẫu lệ 20g, ô tặc cốt 15g, lá khôi tía 25g. Lấy các vị trên đem sao vàng và hạ thổ rồi tán thành bột mịn. Ngày 3 – 4 lần, mỗi lần 1 thìa cà phê.

 4. Chữa đau vùng thượng vị lan ra hai bên, thể trạng yếu

Nguyên liệu: Lá khôi tía (80gr); cam thảo (10gr); khổ sâm (12gr); bồ công anh (40gr)

Thực hiện: Các nguyên liệu rửa sạch, thái nhỏ, phơi khô, cho vào sắc với 400ml nước, đến khi nước chỉ còn 100ml thì tắt bếp, chia nước thuốc thành 2 phần uống trong ngày (nên uống khi đói bụng).

 5. Chữa hang vị dạ dày

Người bị viêm hang vị dùng lá khôi tía, lá dạ cẩm, cây chè dây và cây khổ sâm sắc chung uống hàng ngày.

 6. Hỗ trợ điều trị bệnh lý về dạ dày

Nguyên liệu: Lá khôi tía (40gr); bồ công anh (20gr); khổ sâm, hậu phác (mỗi loại 12gr); ngải cứu (8gr), cam thảo (4gr).

Thực hiện: Cho các nguyên liệu vào sắc nước uống.

 7. Trị chứng đau dạ dày thể hoả uất

Nguyên liệu: Khôi tía (20gr); bố chính sâm (12gr); sa nhân, bán hạ, nam mộc hương (mỗi loại 10gr); trần bì (6gr); gừng (4gr).

Thực hiện: Cho các nguyên liệu vào sắc nước uống, mỗi ngày 1 thang.

Tìm hiểu thêm: Bài thuốc chữa bệnh dạ dày bằng nghệ vàng

Bài thuốc chữa bệnh da liễu (dị ứng, mẩn ngứa và bệnh ngoài da)

 1. Chữa mẩn ngứa, mề đay và dị ứng

Bài thuốc 1: Lấy 100gr mỗi loại tầm phỏng và lá khôi đem các vị sắc lấy nước uống. Đồng thời, người bệnh có thể nấu lá khôi và dùng nước tắm hàng ngày.

Bài thuốc 2: Lấy 10gr lá khô thía, băm nhỏ, cho lên ấm sắc với 400ml nước, khi nào nước cạn chỉ còn 100ml thì tắt bếp, chia nước thuốc thành 2 phần, uống trong ngày.

Bài thuốc 3: Lấy 12gr mỗi loại lá khô thía, ké đầu ngựa, lá mã đề, kim ngân hoa và 25gr đơn đỏ cho vào ấm sắc lấy nước uống, chia nước thuốc thành 3 phần uống trong ngày.

Tìm hiểu thêm: Bài thuốc trị mẩn ngứa nổi mề đay bằng lá tía tô

 2. Điều trị chứng mề đay mẩn ngứa do huyết trệ

Chuẩn bị nguyên liệu: đương quy vĩ, xích thược và đan bì mỗi vị 10g, thổ phục linh, cỏ nhọ nồi, sài đất và kim ngân hoa mỗi vị 12g, lá khôi tía 15g, núc nác 8g.

Thực hiện: Cho các vị thuốc vào sắc nước uống, mỗi ngày 1 thang.

 3. Trị ghẻ lở

Lấy một nắm lá khôi nhung đem rửa sạch, thái nhỏ và đun sôi với 5 lít nước, để nước nguội bớt dùng nước tắm, còn bã thì sử dụng bã xát nhẹ vào chỗ ghẻ lở. Mỗi ngày 1 lần, thực hiện liên tục trong 3 – 5 ngày.

 4. Trị chứng mẩn ngứa do dị ứng

Lấy 15gr mỗi loại lá khô tía, đơn đỏ, đơn kim và 10gr đơn nem cho vào sắc nước uống. Mỗi ngày 1 thang.

 5. Trị chứng phát ban do phong nhiệt

Dùng nhẫn đông đằng, thương nhĩ tử, lá khôi nhung và thổ phục linh mỗi vị 20g; đem sắc uống ngày dùng 1 thang.

Bài thuốc điều trị các bệnh khác

 1. Hỗ trợ điều trị bệnh thấp khớp

Sử dụng lá thông 8g, ké đầu ngựa 16g, dây kim ngân 10g, lá khôi tía 12g, lá bạc thau (sao) 12g, rễ gối hạc 16g, lá đơn mặt trời 12g. Các loại thuốc đem sắc với 600ml nước còn lại 200ml, đem chia thành 3 lần uống và dùng hết trong ngày. Thực hiện 10 ngày liên tục, chỉ cần thực hiện 3 – 5 liệu trình là hết bệnh.

 2. Điều trị viêm phế quản và viêm họng

Chuẩn bị các nguyên liệu sau: Bột nếp, mật ong lượng vừa đủ, lá khôi tía 100g. Lá khôi tía băm nhỏ, nấu với 1 lít nước cho sôi, sau đó bỏ bã và đun cho nước sền sệt. Sau đó lấy nước trộn với mật ong, bột nếp, hoàn thành 20 viên. Mỗi ngày ngậm 2 viên, dùng liên tục trong 3 đến 4 ngày.

Tìm hiểu thêm: Bài thuốc chữa viêm họng bằng cây lược vàng

Lưu ý khi sử dụng cây khôi tía điều trị bệnh

Các bài thuốc chữa từ lá khôi đều xuất phát từ kinh nghiệm dân gian. Các nghiên cứu hiện đại về loại dược liệu này còn nhiều hạn chế. Vì vậy, để áp dụng đúng các bài thuốc bạn nên tham khảo trước ý kiến của bác sĩ.

Bạn đã bao giờ sử dụng lá Khôi Tía trong bài thuốc chữa bệnh bao giờ chưa? Bạn đã sử dụng bài thuốc nào từ lá Khôi Tía? Hãy chia sẻ bài thuốc đó với chúng tôi trong khung bình luận bên dưới, cùng Thông Tin Thuốc chia sẻ thông tin hữu ích đến với mọi người. Cảm ơn bạn rất nhiều!