Cây đậu chiều (đậu săng) và 5 bài thuốc chữa ho, cảm sốt, đau họng, mụn nhọt, sởi, tiêu chảy hiệu quả

Cây đậu chiều hay còn gọi đậu săng là cây thân nhỏ trồng lấy hạt làm thực vật. Tuy nhiên, ít người biết rằng, cây này còn có tác dụng làm thuốc chữa bệnh. Dân gian thường dùng đậu săng chữa ho, cảm sốt, đau họng, mụn nhọt, sởi, tiêu chảy.

Tên gọi khác: Ðậu săng, Đậu triều.

Tên khoa học: Cajanus cajan (L., ) Millsp (C. indicus Spreng.)

Họ: Ðậu (Fabaceae)

Thông tin, mô tả cây Đậu chiều

1. Mô tả thực vật

Cây nhỏ, cao 1-2m. Lá kép mọc so le, có 3 lá chét, nguyên, có lông, mặt trên xanh sẫm, mặt dưới trắng nhạt. Hoa màu vàng hay điểm những đường sọc tía, mọc thành chùm ở nách lá. Quả đậu dẹt, với 2-3 vết lõm chạy chéo trên quả. Hạt hình cầu, màu vàng nâu, nâu hay đỏ nhạt, tuỳ thứ. Mùa hoa quả tháng 1-3.

2. Phân bố, bộ phận dùng, thu hái, chế biến

Phân bố: Loài của vùng cổ nhiệt đới, phổ biến khắp Ðông Dương và Ấn Độ. Ở nước ta, Ðậu chiều mọc hoang và cũng được trồng. Trồng bằng hạt vào đầu mùa mưa.

Bộ phận dùng: Rễ, hạt và lá – Radix, Semen et Folium Cajani.

Thu hái: Rễ và lá thu hái quanh năm.

Chế biến: Ðào rễ về, rửa sạch, thái mỏng, phơi khô. Lá thường dùng tươi. Hạt lấy ở những quả già.

3. Tính vị, quy kinh, bảo quản

Tính vị: Ðậu săng có vị đắng, tính mát;

Quy kinh: Chưa có nghiên cứu

Bảo quản: Nơi khô ráo, thoáng mát

4. Thành phần hoá học:

Hạt chứa 2 globulin là cajanin và nona-cajanin. Còn có men urease hoạt động.

Tác dụng dược lý của cây đậu chiều

Ở nước ta, Ðậu chiều được trồng ở nhiều nơi để làm cây chủ thả cánh kiến đỏ và lấy hạt làm thực phẩm (nấu chè, làm tương), chăn nuôi gia súc, hoặc trồng làm hàng rào, làm cây tạo bóng, cây phân xanh và cây cải tạo đất. Rễ dùng làm thuốc chữa sốt, giải độc, tiêu thũng và chứng hay đái đêm. Hạt cũng dùng như rễ; còn dùng Chữa ho, cảm, nhức mỏi gân cốt. Lá dùng để gây nôn khi bị ngộ độc thuốc trừ sâu; lại dùng nấu tắm trị bệnh ngoài da và cũng dùng uống trị lỵ. Dịch lá tươi cũng dùng uống trị lỵ; còn dùng phối hợp với dầu thầu dầu uống trị bệnh đau bụng. Dùng ngoài trị mụn nhọt, vết thương.

Ở Ấn Độ, hạt và lá giã ra, hơ hay xào nóng đắp vào vú gây tiết sữa; hạt được dùng trị rắn cắn. Thường dùng rễ với liều 15g sắc uống; có thể thái mỏng để ngậm hoặc tán bột uống. Hạt cũng dùng sắc uống. Lá tươi giã đắp không kể liều lượng.

Các bài thuốc chữa bệnh từ cây đậu chiều

1. Bài thuốc chữa ho, cảm, cổ họng sưng đau

Dùng bột rễ Ðậu chiều, bột rễ Xạ can, thêm phèn chua, hoà nước sôi để nguội ngậm không nuốt nước; hoặc dùng hạt Ðậu chiều sao vàng sắc uống.

2. Chữa cảm sốt, mụn nhọt và trẻ em lên sởi ho từ cây đậu chiều

Dùng rễ Ðậu chiều 15g, Sài đất và Kim ngân hoa, mỗi vị 10g, sắc nước uống.

3. Cây đậu chiều trị các loại ban trái có kèm theo các chứng no hơi, sình bụng, tiêu chảy, gốc ban dây dưa

Dùng lá Bạc hà 100g, củ Bồ bồ 100g, hoa Kinh giới 100g, Trần bì lâu năm 100g, lá Ðậu chiều 100g, Lức cây 100g. Hương phụ sao 100g, Hậu phác sao 100g, củ Sả 100g. Các vị hoà chung, tán bột nhuyễn. Mỗi lần uống 1 muỗng cà phê, trẻ em nửa liều; ngày uống 2-3 lần (kinh nghiệm dân gian ở An Giang).

4. Cây đậu săng chữa cảm sốt, mụn nhọt và sởi trẻ em

Ta dùng rễ đậu săng 15 gr, cùng sài đất, kim ngân hoa (mỗi thứ 10 gr), sắc lấy nước uống.

5. Bài thuốc chữa ban sởi từ cây đậu chiều

Dùng lá đậu săng, lá bạc ha, hoa kinh giới, trần bì lâu năm, củ bồ bồ, hương phụ sao, hậu phác mỗi loại 100gr. Tất cả các vị thuốc trộn chung tán thành bột thật nhuyễn, mỗi lần uống một muỗng nhỏ (với trẻ em thì uống nửa liều), mỗi ngày uống 2-3 lần. Vị thuốc này chữa hiệu quả bạn sở có những triệu chứng sốt, tiêu chảy, rối loạn tiêu hóa.

Trên đây là các bài thuốc chữa bệnh từ cây đậu chiều. Có thể thấy, các bài thuốc này được sử dụng khá rộng rãi. Tuy nhiên, người bệnh cần lưu ý, đó chỉ là những bài thuốc dân gian, mang tính chất tham khảo. Tốt hơn hết bạn vẫn nên hỏi ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng để có hiệu quả tốt nhất.

Xem thêm: Cây đa (đa đa) và 2 bài thuốc chữa đi ngoài, thổ tả, lợi tiểu hiệu quả