18 Bài thuốc từ cây lá gai chữa bệnh hiệu quả mà mẹ bầu cần phải biết

Cây lá gai được biết đến như một nguyên liệu làm bánh ÍT – một đặc sản Bình Định. Tuy nhiên, ngoài ra thì nó còn được biết đến là một vị thuốc chữa bệnh rất tốt, đặc biệt là giúp an thai. Dưới đây là 18 bài thuốc từ cây lá gai bạn cần biết.

• Tên gọi khác: Trữ ma, tầm ma, tầm gai, cây gai bánh, chiều đủ (Dao), bâu pán (Tày), hạc co pán (Thái).
• Tên khoa học: Boehmeria nivea (L) Gaud, (Urtica nivea L)
• Tên tiếng Anh: Boehmeria nivea
• Họ: Gai

Đặc điểm nhận dạng cây lá gai

1. Mô tả cây lá gai

Cây lá gai là loại cây mọc hoang, có chiều cao tới 2m, khi về giá, gốc của cây hóa gỗ. Lá cây lá gai mọc so le với nhau, có hình tim và có lông ở cả hai mặt. Mặt trên của lá có màu xanh, mặt dưới có màu trắng bạc.

Hoa của cây lá gai gồm hai loại hoa đực và hoa cái. Chúng tụ tập thành bông kép nằm ở kẽ lá. Quả của cây thuộc loại bế, bên ngoài vẫn còn đài tồn tại.

2. Phân bố, bộ phận dùng, thu hái và chế biến

• Phân bố: Cây lá gai có ở nhiều quốc gia châu Á như: Trung Quốc, Ấn Độ, Nhật Bản, Triều Tiên, Lào, Campuchia, Úc. Tại Việt Nam. Ở nước ta, cây lá gai thường mọc hoang ở vùng trung du và miền núi bắc bộ. Hiện nay, cây có mặt ở nhiều tỉnh Tây Nguyên như: Đắk Lắk, Kon Tum, Đồng Nai,…
• Bộ phận dùng: Lá của cây lá gai thường dùng nguyên liệu làm bánh. Trong khi đó, lá và rễ dùng làm vị thuốc chữa bệnh.
• Thu hái: Cây trữ ma có thể được thu hoạch vào bất kỳ thời điểm nào trong năm. Tuy nhiên, thời điểm thu rễ thích hợp nhất là mùa thu và đông.
• Chế biến: Tầm ma làm thuốc được thu hái và chế biến như sau: Đào rễ, rửa sạch đất cát, cắt bỏ phần non, để nguyên hoặc thái mỏng rồi đem phơi khô. Rễ có thể dùng khô hoặc tươi. Thân cây có sợi có dùng để dệt bao tải. Lá gai được dùng để làm bánh.

3. Tính vị, quy kinh, bảo quản

• Tính vị: Cây lá gai có vị ngọt, không độc, tính hàn
• Quy kinh: Rễ cây gai: quy kinh Tâm và Can. Lá cây đi vào kinh bàng quang.
• Bảo quản: Cây lá gai sau khi được sơ chế sẽ được bảo quản nơi khô ráo, thoáng mát, tránh nơi ẩm mốc.

4. Thành phần hoá học

Trong cây lá gai có rất nhiều thành phần hóa học. Theo đó, cứ 100gr cây này sẽ có các thành phần với hàm lượng như sau: Nước; protein (85.3gr); chất xơ (3.1gr); chất béo (0.5gr); tro (2gr); vitamin A (beta caroten – 1.15mg); vitamin B5 (0.39mg); B1 (thiamine – 0.2mg); pyridoxine (0.3mg); vitamin C (30 mcg); acid folic (0.1mg); vitamin E (333mg); vitamin (0.8 mg); biotin (498.6mcg); kali (17.4mg); choline (0.5mcg); canxi (334mg); sodium (57mg); magiê (481mg); photpho (80mg); sắt (150mg); chlorine (71mg); đồng (779mg); mangan (1.64 mg); selenium (76mcg); kẽm (0.3mg).

Ngoài ra, trong rễ của cây lá gai có chất  flavonoid rutin với hàm lượng lớn. Đây là một chất chống oxy hóa tế bào, ngăn chặn tác nhân gây hại cho cơ thể (vi rút, vi khuẩn…). Trong toàn cây chứa acid cyanhydric. Hạt của cây giàu chất béo và các acid tự do.

Tác dụng dược lý

• Rễ cây gai: Công dụng chỉ huyết (cầm máu), làm lương huyết (mát máu), thanh nhiệt, giải độc, an thần. Do đó, cây được dùng chữa chứng xuất huyết do huyết nhiệt, thai lậu hạ huyết, thai động bất an, nhiệt độc ung thủng.
• Lá cây gai: Công dụng chỉ huyết (cầm máu), lương huyết (mát máu), tán ứ. Cho nên, lá cây thường được dùng để trị chứng nôn khạc, tiểu tiện ra máu, sưng đau hậu môn, áp xe vú mới phát.
• Hoa cây gai: Công dụng trị bệnh sởi.
• Vỏ , thân, cành: Công dụng lợi tiểu tiện, thanh nhiệt, chỉ huyết, tán ứ. Từ lâu, cây được dùng chữa chứng ứ nhiệt, tiểu tiện không thông, sang thương xuất huyết, giang môn thũng thống.

Bài thuốc cho phụ nữ có thai

1. Giúp an thai

Lấy 30gr rễ cây lá gai khô sắc với 600ml nước. Đun đến khi nước cô lại còn 200ml thì tắt bếp. Người bệnh hãy chia uống 3 lần trong ngày. Bài thuốc có tác dụng chỉ sau 1  -2 ngày.

2. Giúp dưỡng huyết, an thai, tư âm và thanh nhiệt

• Nguyên liệu: Cây lá gai, trữ căn ma (mỗi loại 30gr); gạo nếp (100 – 150gr).
• Thực hiện: Sắc hai vị thuốc lấy nước, sau đó cho vào với gạo nếp nấu thành cháo và ăn trong ngày.

3. Giúp dưỡng huyết, an thai

• Nguyên liệu: Lá gai (20gr); hồng táo (10 quả); gạo nếp (100gr).
• Thực hiện: Các nguyên liệu cho vào nồi nấu cháo. Ăn 2 – 3 lần trong ngày.

4. Trị bệnh sa tử cung

Lấy 30gr rễ gai khô sắc với 600ml nước. Sau đó, chia uống nhiều lần trong ngày, dùng liên tục từ 3 – 4 ngày.

5. Trị phụ nữ mang thai bị đau bụng hoặc ra huyết dọa sảy thai

• Nguyên liệu: Rễ gai tươi (48gr); ngải cứu, tía tô (mỗi loại 12gr).
• Thực hiện: Cho các vị thuốc vào sắc nước uống hàng ngày.

6. Trị chứng động thai và đau bụng ở sản phụ

• Nguyên liệu: Rễ gai, cành tía tô (mỗi loại 4gr).
• Thực hiện: Cho các vị thuốc vào sắc với 400ml nước, khi nào nước cạn còn 100ml thì tắt bếp, chia nước thuốc thành 2 lần uống trong ngày.

7. Bài thuốc giúp ngăn ngừa rụng tóc

Muốn ngăn ngừa rụng tóc, chỉ cần lấy 1 nắm rễ gai tươi hoặc khô sắc nước uống. Thực hiện liên tục mỗi ngày trong một thời gian dài.

Bài thuốc lợi tiểu, tiểu đục , tiểu buốt

1. Bài thuốc trị chứng tiểu ra nước trắng đục như nước vo gạo

• Nguyên liệu: Rễ cây lá gai (30gr); thổ phục linh, dừa nước (mỗi loại 20gr); thương nhĩ tử, đinh lăng, trinh nữ (mỗi loại 16gr).
• Thực hiện: Cho các vị thuốc vào sắc với 1 lít nước. Đun đến khi nào nước cạn còn ¼ thì tắt bếp. Chia nước thuốc thành 2 lần uống vào sáng và tối.

2. Trị chứng đại tiểu tiện ra máu

Bị chứng đại tiện ra máu, chủ cần lấy 15 – 20gr lá gai sắc nước uống. Thực hiện liên tục trong vài ngày sẽ có kết quả tốt.

3. Trị đái rắt do nhiệt

• Nguyên liệu: Rễ lá cây gai, mã đề (mỗi loại 30gr); hành tươi (3 nhánh).
• Thực hiện: Các nguyên liệu rửa sạch, cho vào nồi sắc nước uống. Uống 3 – 5 ngày liên tục.

4. Trị chứng tiểu tiện đỏ và nóng trong người do nhiệt ứ

• Nguyên liệu: Rễ cây lá gai, cây cối xay (mỗi loại 20gr); cát căn, nhân trần (mỗi loại 15gr).
• Thực hiện: Cho các vị thuốc sắc với 400ml nước. Uống nhiều lần trong ngày và thực hiện liên tục trong 5 – 7 ngày.

5. Trị tiểu rắt tiểu buốt, sạn thận

• Nguyên liệu: Rễ cây lá gai, hành hoa (liều lượng bằng nhau).
• Thực hiện: Cho hai vị thuốc vào sắc nước uống, mỗi ngày một thang.

Bài thuốc điều trị bệnh xương khớp

1. Bài thuốc giúp cầm máu do vết thương hở

Lấy vài lá gai tươi, rửa sạch, để ráo, cho vào cối giã nát rồi đắp lên vết thương. Chú ý vệ sinh vết thương trước khi đắp lá.

2. Bài thuốc trị chứng chân tay tê mỏi

Mỗi ngày người bệnh cần lấy 15 – 20gr lá gai sắc nước uống. Thực hiện liên tục trong một thời gian chứng tê mỏi chân tay sẽ hết.

3. Bài thuốc trị mụn nhọt mưng mủ gây viêm và đau nhức

• Nguyên liệu: Rễ cây trữ ma, rễ cây vông vang (liều lượng bằng nhau).
• Thực hiện: Rửa sạch nguyên liệu sau đó giã nát và đắp lên vết thương. Chỉ cần thực hiện 1 – 2 ngày bệnh sẽ hết.

4. Bài thuốc trị bệnh phong thấp gây đau nhức các khớp

• Nguyên liệu: Rễ cây lá gai (50gr); rượu (1 lít).
• Thực hiện: Cho rượu với rễ cây vào bình ngâm trong 7 ngày. Sau đó, mỗi ngày lấy 20ml rượu ra uống chia làm 2 lần.

5. Cầm máu vết thương

Khi bị chảy máu, lấy 1 nắm lá gai rửa sạch, giã nát rồi đắp lên vết thương, cố định lại.

Một số bài thuốc khác chữa bệnh bằng cây lá gai

Tác dụng bổ thai

Trang Dược học cổ truyền Việt Nam chia sẻ, rễ gai tươi là liều thuốc bổ dưỡng, giúp an thai hiệu quả. Rễ gai tươi có tác dụng rất tốt cho người mẹ mang thai. Khi mang thai, các mẹ có thể dùng rễ cây này chế biến cùng với các loại thực phẩm bổ dưỡng khác như gà ác, móng giò, chim bồ câu để dễ dàng thu nạp vào cơ thể; hoặc có thể đun nước uống hàng ngày. Sử dụng rễ cây lá gai mới hái hoặc phơi khô 30gr sắc với 600ml nước cô còn 200ml uống ngày 3 lần, dung liên tục từ 1 – 2 ngày là có kết quả.

Chống oxy hóa

Chất acid chlorogenic trong lá gai có tính chống oxy hóa mạnh gấp 10 lần vitamin E. Nó có thể giúp phong tỏa nhóm “tự do”, ngăn chặn sự oxy hóa lipoprotein LDL – nguyên nhân gây xơ động mạch dẫn tới cao huyết áp, nhồi máu cơ tim. Dùng acid chlorogenic trước khi LDL bị oxy hóa. Ngoài ra, trong cây lá gai có các flavonoid khác như rhoifolin, apigenin với có tính chống oxy hóa yếu hơn.

Lợi tiểu

Rễ và lá của cây trữ ma còn dùng làm thuốc lợi tiểu tiện đục, lòi dom, tiểu tiện ra máu.

Phòng ngừa bệnh tim mạch

Thành phần vitamin C và acid chlorogenic trong lá gai có tác dụng ngăn chặn mỡ xấu (LDL), phòng ngừa xơ vữa, cao huyết áp,…Từ đó nó tránh được nguy cơ nhồi máu cơ tim.

Trị viêm đường tiểu

Nhiều tài liệu y học cổ truyền có nói về công dụng trị tiểu đường của cây lá gai. Tuy nhiên, cần kết hợp nó với thổ phục linh, đinh lăng để mang lại hiệu quả tốt hơn.

Lưu ý khi sử dụng cây lá gai trong việc chữa trị bệnh

Cây lá gai được biết đến là thảo dược vô cùng quý giá. Tuy nhiên để việc dùng cây này chữa bệnh, người bệnh cần lưu ý một số vấn đề sau:

• Với những người mắc bệnh không phải do nhiệt thì không nên sử dụng cây lá gai.
• Cây lá gai có thể gây ngứa khi dùng tươi, do đó cần chế biến sạch trước khi nấu ăn để không bị ảnh hưởng.
• Cây lá gai không có độc nhưng có tính hàn vì thế cần tránh dùng cây này cho người có thể trạng hàn hư.
• Tránh dùng cây lá gai trong thời gian dài.
• Tốt nhất nên thăm khám bác sĩ để được tư vấn rõ hơn về việc dùng thuốc điều trị.

Có thể nói, Cây Lá gai mang đến nhiều công dụng chữa bệnh bệnh. Tuy nhiên, đó chi là những bài thuốc dân gian chưa có cơ sở khoa học cho nên người bệnh không nên quá lạm dụng.

Xem thêm: 22 Bài thuốc quý từ hoa cứt lợn điều trị bệnh tại nhà hiệu quả không phải ai cũng biết