Đậu đen (ô đậu, hương xị) và 17 bài thuốc chữa bệnh thận yếu, liệt dương, mụn nhọt, ghẻ lở, đau bụng, đau nhức xương khớp… hiệu quả

Đậu đen còn gọi với nhiều tên khác như ô đậu, hắc đại đậu, hương xị. Đây là cây lương thực được sử dụng hàng ngày. Tuy nhiên, cây cũng được dùng chữa bệnh. Từ lâu, dân gian đã dùng hương xị chữa thận yếu, liệt dương, mụn nhọt, lở loét, đau bụng…

Tên gọi khác: Ô đậu, hắc đại đậu, hương xị

Tên khoa học: Vigna unguiculata (L., ) Walp subsp, cylindrica (L.) Verdc

Họ: Ðậu (Fabaceae)

Thông tin, mô tả cây đậu đen

1. Mô tả thực vật

Đậu đen không chỉ là cây lương thực mà còn là một cây thuốc quý. Dạng cây thảo mọc hàng năm, thường đứng, có khi leo, toàn thân không có lông. Lá kép gồm 3 lá chét, mọc so le, có lá kèm nhỏ; lá chét giữa to và dài hơn các lá chét bên. Chùm hoa dài 20-30cm; hoa màu tím nhạt. Quả đậu mọc thẳng đứng hay nghiêng, dài 7- 13cm, chứa 8-10 hạt xếp dọc trong quả, to hơn hạt Ðậu xanh, thường dài 5-6mm.

2. Phân bố, bộ phận dùng, thu hái, chế biến

Phân bố: Đậu đen chỉ được trồng nhiều ở châu Phi và châu Á. Cùng với nhiều loại đậu khác được trồng, hương xị có màu sắc hoa, vỏ quả và hạt khác nhau nhưng đều cùng thuộc phân loài trên. Thuộc nhóm cây Ðậu đen, có các loại Ðậu khác có quả mọc đứng, chứ không thõng xuống như đậu dải.

Ðậu đen có hoa tím, quả hình dải, có hạt nhỏ hình trụ, màu đen, trồng ở Bắc Việt Nam, ở Campuchia, dùng nấu chè và nấu xôi . Câyđược trồng phổ biến như Ðậu xanh. Trồng vào mùa hè, thời gian sinh trưởng 80-90 ngày.

Bộ phận dùng: Hạt của loại có vỏ đen, nhân trắng hoặc xanh.

Thu hái: Khi quả chín lấy hạt

Bào chế: Chế thuốc như nấu với Hà thủ ô làm tăng tác dụng bổ thận thuỷ. Chế Hàm đậu xị (Ðậu xị muối) và Ðạm đậu xị (Ðậu xị nhạt).

3. Tính vị, quy kinh, bảo quản

Tính vị: ÐVị ngọt nhạt, tính mát. Theo ” Biệt ký” : vị ngọt, tính bình. Theo ” Y lâm soạn yếu” : vị ngọt, hơi đắng , tính hàn. Tuy nhiên vị khi được bào chế với các dược liệu khác nhau thì tính vị của vị thuốc cũng dần được thay đổi, có thể ấm, ngọt hơn hoặc mặn hơn. Vì thế khi sử dụng cần quan trọng việc bào chế.

Quy kinh: Đắc phối bản thảo: Vào thủ thiếu âm kinh. Bản thảo tái tân: Vào 3 kinh tâm, tỳ, thận. Bản thảo toát yếu: Vào thủ túc thiếu âm, quyết âm kinh

Bảo quản: Bảo quản nơi khô ráo

4. Thành phần hoá học

Hạt chứa 24,2% protid, 1,7% lipid; 53,3% glucid; 2,8% tro; calcium 56mg%, phosphor 354mg%, sắt 6,1mg% caroten 0,06mg%, vitamin B1 0,51mg%, vitamin B2 0,21mg%, vitamin PP 3mg%. Hàm lượng các acid amin cần thiết trong đậu đen rất cao, tính theo g%: lysin 0,97% metionin 0,31%, tryptophan 0,31; phenylalanin 1,1%; alanin 1,09, valin 0,97, leucin 1,26, isoleucin 1,11, arginin 1,72; histidin 0,75. Hạt cũng chứa stigmasterol nên có thể dùng thay được đậu tương.

Bài thuốc chữa thận yếu, liệt dương

1. Ô đậu trị liệt dương

Dùng Ðậu đen sao già, đổ rượu vào ngâm uống.

2. Hắc đại đậu chữa sau khi đẻ bị trúng gió nguy cấp, hoặc tay chân tê cứng, Chóng mặt say sẩm

Dùng Ðậu đen 300g sao cháy đến bốc khói, đổ vào 500ml rượu, ngâm qua 1 ngày, đem uống và đắp chăn cho ra mồ hôi.

3. Đậu đen chế hà thủ ô chữa di tinh, liệt dương, tay chân mỏi yếu, râu tóc bạc sớm

50g ô đậu nấu nước rồi lấy nước đậu chưng cách thủy với 300g hà thủ ô đỏ trong 2 – 3 giờ, vớt ra để ráo phơi khô để dành dùng lâu, dùng dạng nước sắc mỗi ngày 15 – 20g hoặc đem tán bột, mỗi lần uống 5g.

4. Trị phù thũng do thận hư yếu

Đậu đen 100g, rễ cỏ tranh 15g. Nấu với 1 lít nước, uống dần trong ngày. Có thể uống lâu dài cho đến khi khỏi bệnh.

5. Chữa tiêu khát (đái đường) do thận hư từ đậu đen

Dùng Ðậu đen, Thiên hoa phấn, hai vị bằng nhau, tán nhỏ làm viên uống với nước sắc Ðậu đen làm thang.

Đậu đen chữa can hư, mắt mờ

1. Bài thuốc chữa can hư, mắt mờ, ra gió thì chảy nước mắt

Dùng Ðậu đen đồ lên, chứa vào mật con bò đực, phơi gió cho khô, uống mỗi lần 27 hạt.

2. Hương xị trị mắt mờ ở người cao tuổi, nhìn không rõ, hay bị hoa mắt, chóng mặt

Đậu đen 100g, mè đen 100g. Sao khô, tán bột, trộn đều. Mỗi ngày uống 2 lần, mỗi lần 2 thìa cà phê (8g). Uống lâu ngày, mắt dễ chịu hoặc đỡ mờ hơn.

Bài thuốc chữa đau nhức xương khớp từ cây đậu đen

1. Bài thuốc chữa bỗng dưng lưng sườn đau nhức

Dùng Ðậu đen 200g ngâm rượu uống.

2. Chữa phong thấp, gân co gối nhức, trong bụng nóng, đại tiện bón

Đậu đen ngâm nước, ủ cho mộng dài từ 2 – 3cm rồi phơi khô, dùng 1 thăng rồi cho nửa lạng giấm vào trộn đều, sao vàng tán nhỏ. Mỗi lần uống 1 muỗng nhỏ với rượu trước khi ăn, ngày uống 2 – 3 lần, tác dụng rất hay.

Bài thuốc chữa lở loét, mụn nhọt

1. Viêm da lở loét do nhiệt độc hoặc ngộ độc thuốc và thực phẩm

Đậu đen 30g, cam thảo sống 9g, sắc uống.

2. Chữa dị ứng, lở ngứa, mụn nhọt

Đậu đen sao nhỏ lửa đến khi ruột bên trong có màu vàng đậm, lấy 50 – 100g nấu uống trong ngày.

Các bài thuốc chữa bệnh khác từ cây đậu đen

1. Đậu đen trị chứng viêm gan mạn

Ngoài những thuốc đặc trị, nên dùng 100g đậu đen nấu lấy nước uống thường xuyên có tác dụng giải được độc tố trong gan ra ngoài.

2. Đậu đen chữa đau bụng dữ dội

Dùng đậu đen 50g sao cháy sắc với rượu uống hoặc sắc với nước rồi chế thêm rượu vào uống.

3. Trị ra mồ hôi nhiều do thể trạng suy nhược từ đậu đen

Đậu đen 30g, phù tiểu mạch 30g, đại táo 15g, sắc uống trong ngày. Hoặc ô đậu 60g, hoàng kỳ 30g, sắc uống.

4. Hương xị giải rượu

Uống nước sắc đậu đen càng nhiều càng tốt.

5. Giải khát, làm hết khô miệng ban đêm

Đậu đen 80g, lê 1 quả, đường phèn 30g, sắc lấy nước uống hằng ngày.

Trên đây là những thông tin và bài thuốc chữa bệnh từ cây đậu đen. Có thể thấy, tuy là thực phẩm dùng hàng ngày nhưng cây cũng mang đến nhiều tác dụng chữa bệnh như chữa lở loét, mụn nhọt, thận yếu, đau bụng, xương khớp, liệt dương.

6. Tiểu ra máu

Đậu đen 30g, đậu xanh 30g, rễ cỏ tranh 30g, sắc uống.

Xem thêm: Cỏ may (châm thảo) và 3 bài thuốc chữa bệnh về gan, vàng da, giun sán hiệu quả