Rau diếp cá và 21 bài thuốc chữa bệnh hiệu quả có thể áp dụng tại nhà như chữa bệnh về đường tiêu hoá, làm đẹp da,….

Rất nhiều tài liệu Đông y nói về công dụng của cây rau diếp cá. Trong Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam của giáo sư Đỗ Tất Lợi cũng cho biết, rau diếp cá được dùng trị nhiều bệnh khác nhau.

• Tên gọi khác: Cây lá dấp, cây dấp cá, ngư tinh thảo
• Tên khoa học: Houttuynia cordata Thunb
• Tên tiếng Anh: Houttuynia cordata Thunb
• Họ: Dấp cá (Saururaceae)

Đặc điểm nhận dạng rau diếp cá

1. Mô tả cây rau diếp cá

Rau diếp cá là cây thân thảo, mọc hoang, sống lâu năm. Cây có chiều cao khoảng 20 – 40cm. Thân rễ của cây mọc ngầm dưới lòng đất.  Trong khi đó, rễ cây nhỏ mọc ở các đốt. Thân cây có lông.

Lá diếp cá có hình tim, mọc so le với nhau. Đầu lá nhọn, có màu sẫm ở mặt trên, mặt dưới hơi tím. lá có gân ở hai mặt, có lông nhỏ, mép lá không có răng cưa.

Hoa diếp cá có màu trắng, mọc ở ngọn cây. Bông hoa dài từ 2 – 2.5cm. Trong hoa có nhiều bông nhỏ, màu vàng. Quả dấp cá nhẵn, có hình trái xoan.

Cụm hoa mọc ngọn thân thành bông dài từ 2–2,5cm, mang nhiều hoa nhỏ màu vàng nhạt. Quả có hạt hình trái xoan, nhẵn. Hoa thường ra vào tháng 5 – 7 hàng năm.

2. Phân bố, bộ phận dùng, thu hái và chế biến

Phân bố: Diếp cá được tìm thấy ở nhiều quốc gia châu Á như Nhật Bản, Trung Quốc, Thái Lan, Malaysia, Việt Nam. Ở nước ta, đây là cây mọc hoang, sống ở nơi ẩm ướt, thường ở những khe suối, mương nước ở những tỉnh trung du miền núi. Diếp cá phát triển quanh năm, nhưng mạnh nhất là vào mùa xuân hè.

Bộ phận dùng: Toàn thân rau diếp cá (trừ phần rễ) có thể được dùng làm thuốc chữa bệnh.

Thu hái – chế biến: Dấp cá được thu hái quanh năm. Cây có thể dùng tươi hoặc phơi khô để làm dược liệu chữa bệnh.

3. Tính vị, quy kinh, bảo quản: 

Tính vị: Rau diếp cá có vị chua, mùi tanh, tính hàn.

Quy kinh: Dấp cá đi vào kinh Phế, kinh Can.

Bảo quản: Diếp cá sau khi phơi khô sẽ được để vào trong túi bóng, đậy kín và bảo quản nơi khô ráo, thoáng mát.

4. Thành phần hoá học

Theo nghiên cứu, trong cây diếp cá có nhiều thành phần hóa học khác nhau, chẳng hạn như:

• Toàn thân cây đều chứa tinh dầu.
• Trong lá và thân có aldehyd, dẫn xuất ceton (methyl-n-nonyl ceton, l-decanal); 3-oxododecanal.
• Trong tinh dầu có nhóm terpen (camphen, myrcen limonen, linalol, bornyl acetat, geranol và caryophylen)
• Ngoài ra, người ta còn tìm thấy các thành phần khác như:  Acid caprinic, benzamid, acid hecadecanoic, acid palmitic, acid linoleic, acid oleic, acid stearic, aldehyd capric, lipid, vitamin K.
• Trong lá diếp cá có ꞵ-sitosterol, alkaloid, cordalin, các flavonoid (afzelin, hyperin, rutin, isoquercitrin, quercitrin).

Tác dụng dược lý

1. Theo y học cổ truyền:

Diếp cá có tác dụng thẩm thấp, thanh nhiệt, chỉ khát, tiêu thũng, tiêu đờm, lợi thấp.

Dấp cá có thể trị các bệnh như sốt rét ,viêm ruột thừa, kiết lỵ, viêm phế quản, tiêu chảy, mụn nhọt, cảm lạnh, trúng thực,…

2. Theo y học hiện đại:

Tiêm diếp da dưới dạng da cho thấy giảm ho nhưng không làm giãn phế quản hay long đờm.

Thí nghiệm trên ếch: Cho ếch uống nước sắc diếp cá thấy hiện tượng giãn mạch, tăng lượng nước tiểu đường bài tiết.

Nước sắc từ diếp cá cho thấy khả năng ức chế Staphylococcus aureus, Streptococcus pneunmonia.

Thí nghiệm trên người: Nước sắc diếp cá cũng có khả năng ức chế virus echo và virus cúm.

Bài thuốc chữa bệnh tiêu hoá

1. Chữa bệnh trĩ

Những người bị bệnh trĩ, mỗi ngày lấy 1 nắm lá diếp cá rửa sạch rồi cho vào miệng nhai, nuốt cả nước cả bã. Ngoài ra, người bệnh cũng có thể kết hợp bài thuốc đun nước diếp cá và xông hơi, đắp hậu môn.

2. Điều trị táo bón

Khi bị táo bón, hãy lấy 10gr dấp cá khô hãm với nước sôi trong 10 phút. Uống mỗi ngày 1 lần sẽ có công dụng rất tốt.

3. Chữa đái buốt, đái rắt

Nguyên liệu: Diếp cá (20gr); mã đề, rau má (mỗi loại 40gr).

Thực hiện: Các nguyên liệu rửa sạch, cho vào cối giã nát, ép lấy nước cốt và uống. Mỗi ngày uống 3 lần và thực hiện liên tục trong 7 – 10 ngày hiện tượng tiểu rắt sẽ hết.

4. Điều trị bệnh viêm ruột, kiết lỵ

Với người bị viêm ruột, kiết lỵ, mỗi ngày hãy lấy 80gr diếp cá tươi (hoặc 40gr khô) sắc với nước. Cho thêm một ít đường vào và uống. Thực hiện liên tục hàng ngày sẽ cho kết quả rất tốt.

5. Chữa trĩ ngoại bội nhiễm hay thể thấp nhiệt

Nguyên liệu: Diếp cá, kim ngân hoa (mỗi loại 16gr); hoàng đằng, hoa hòe, chi tử sao đen, kinh giới (mỗi loại 12gr); chỉ xác (8gr).

Thực hiện: Cho các vị thuốc vào sắc nước. Chia nước thuốc thành 2 – 3 phần uống trong ngày. Mỗi ngày uống 1 thang.

Bài thuốc chữa bệnh tắc sữa, kinh nguyệt không đều, bệnh phụ khoa…

1. Chữa trị kinh nguyệt không đều

Nguyên liệu: Diếp cá (40gr); ngải cứu (30gr).

Thực hiện: Hai nguyên liệu đem rửa sạch, cho vào cối giã nát, lọc lấy nước cốt. Cho thêm một ít nước sôi để nguội. Chia nước thuốc thành 2 phần uống trong ngày. Thực hiện liên tục trong 5 ngày sẽ trị được chứng kinh nguyệt không đều.

2. Chữa vú sưng đau do tắc sữa

Nguyên liệu: Diếp cá khô (25gr); táo đỏ (10 quả).

Thực hiện: Cho hai nguyên liệu vào sắc với 3 bát nước. Khi nào nước cạn còn 1 chén thì tắt bếp. Chia nước thuốc thành 2 lần uống trong ngày. Mỗi ngày 1 thang và dùng liên tục trong 3 – 5 ngày.

3. Bị viêm tuyến sữa

Nguyên liệu: Diếp cá, cải trời (mỗi loại 30gr).

Thực hiện: Hai nguyên liệu đem rửa sạch, cho vào cối giã nát. Chắt lấy phần nước cốt đem đun sôi rồi uống. Phần bã đắp lên chỗ bị viêm.

4. Chữa viêm âm đạo

Nguyên liệu: Diếp cá (20gr); bồ kết (10gr); tỏi (1 củ).

Thực hiện: Cho các nguyên liệu vào nồi đun sôi với 5 bát nước. Sau đó, lấy nước này để ngâm rửa  âm đạo. Mỗi ngày thực hiện 1 lần và làm liên tục trong 7 ngày.

Bài thuốc chữa bệnh ngoài da bằng diếp cá

1. Điều trị da sưng đỏ, mụn nhọt

Với người bị da sưng đỏ, mụn nhỏ có thể lấy 12gr diếp cá tươi, rửa sạch rồi cho vào cối giã nát. Tiếp đó, lấy phần diếp cá đã giã đắp lên vùng da tổn thương và băng lại. Mỗi lần đắp trong khoảng 30 phút. Ngày đắp 2 lần và thực hiện liên tục trong 3 ngày.

2. Làm đẹp da, ngăn ngừa mụn, chống lão

Cách thứ nhất:

• Nguyên liệu: nước cốt diếp cá (1 muỗng); mật ong (1 thìa).
• Thực hiện: Trộn hai loại với nhau rồi bôi lên vùng da bị mụn. Mỗi ngày thực hiện 2 – 3 lần.

Cách thứ hai:

• Nguyên liệu: Diếp cá (10 – 15 lá); muối hạt.
• Thực hiện: Diếp cá rửa sạch, giã nát với 1 ít muối. Dùng diếp cá đã giã nát đắp lên mặt (sau khi đã rửa sạch) trong 15 phút. Sau đó, rửa sạch mặt với nước sạch.

Cách thứ ba:

• Nguyên liệu: Diếp cá, nha đam.
• Thực hiện: Rau diếp cá rửa sạch, giã nát vắt lấy phần nước cốt. Nha đam bỏ vỏ, lấy phần thịt. Trộn đều hai nguyên liệu với nhau rồi đắp lên mặt. Mỗi ngày áp dụng 1 lần.

3. Điều trị viêm tai giữa

Nguyên liệu: Diếp cá khô (20gr); táo đỏ (10 quả).

Thực hiện: Cho hai nguyên liệu vào đun với 600ml. Đến khi nào nước cạn còn ⅓ thì tắt bếp, chia nước thuốc thành 3 phần uống trong ngày.

4. Chữa đau đỏ mắt

Lấy 35gr diếp cá tươi, rửa sạch, cho trần qua nước sôi rồi giã nát. Đặt diếp cá đã giã lên hai miếng gạc rồi đắp lên mắt khi đi ngủ. Thực hiện liên tục trong 3 ngày.

Bài thuốc chữa bệnh viêm đường hô hấp

1. Điều trị bệnh viêm phế quản

Nguyên liệu: Diếp cá, liên kiều (mỗi loại 16gr); tang chi, hậu phác (mỗi loại 12gr).

Thực hiện: Cho các vị thuốc vào sắc nước uống hàng ngày.

2. Chữa viêm phổi

Trường hợp bị khó thở

• Nguyên liệu: Rau diếp cá, kim ngân, lộ can (mỗi loại 20gr); thạch cao (40gr); liên kiều (16gr); hạnh nhân, hoàng liên, hoàng cầm (mỗi loại 12gr); cam thảo, ma hoàng (mỗi loại 8gr).
• Thực hiện: Cho các vị thuốc vào ấm sắc với nước. Chia nước thuốc thành 3 phần uống trong ngày, mỗi ngày 1 thang.

Trường hợp khó thở kèm đờm

• Nguyên liệu: Tất cả các vị thuốc trên, thêm đình lịch, tang bạch bì (mỗi loại 12gr).
• Thực hiện: Cho các vị thuốc vào sắc nước uống.

Trường hợp khó thở kèm ho ra máu: Thực hiện bài thuốc như trên nhưng thêm mạch mao căn 12gr vào sau đó sắc nước uống.

Hỗ trợ điều trị ung thư phổi

• Nguyên liệu: Rau diếp cá, hạ liên thảo (mỗi loại 24gr); thổ phục linh, đông quỳ tử (mỗi loại 40gr); cam thảo (6gr).
• Thực hiện: Cho các nguyên liệu vào sắc nước uống. Mỗi ngày 1 thang và thực hiện trong nhiều tháng.

3. Chữa ho

Nguyên liệu: Diếp cá (80gr); phổi lợn (1 cái).

Thực hiện: Phổi lợn làm sạch, cắt miếng vừa ăn. Diếp cá rửa sạch, thái nhỏ. Cho phổi lợn và diếp cá nấu với nhau, nêm nếm gia vị vừa ăn. Mỗi tuần ăn món này 2 – 3 lần.

Bài thuốc chữa một số bệnh khác bằng diếp cá

1. Điều trị hạ sốt ở trẻ em

Khi trẻ nhỏ bị sốt, cha mẹ hãy lấy 30gr lá diếp cá rửa sạch cho vào miệng nhai nát (hoặc cho vào cối giã nát) sau đó đắp lên trán của bé.

Hoặc cha mẹ cũng có thể giã nát diếp cá rồi chắt lấy nước, cho bé uống để hạ sốt nhanh hơn.

2. Điều trị bệnh sỏi thận

Cách thứ nhất:

• Nguyên liệu: Rau diếp cá (20gr); rau dệu (15gr); cam thảo đất (10gr).
• Thực hiện: Các nguyên liệu rửa sạch, cho vào ấm sắc với nước. Mỗi ngày uống một thang.

Cách thứ hai: Lấy 100gr lá diếp cá khô hãm với nước sôi rồi uống thay nước trà hàng ngày.

3. Điều trị sốt xuất huyết

Lấy lá rau ngót, diếp cá và cỏ mực mỗi thứ 1 lạng đem đi đun thật đặc. Lấy nước cốt uống thay nước lọc trong ngày.

4. Chứng đau lưng

Nếu bị đau lưng, bạn hãy lấy 1 nắm lá diếp cá to, rửa sạch, giã nát. Sau đó, gói diếp cá đã giã vào lá chuối, cho hơ trên lửa cho nóng rồi đắp vào phần lưng bị đau.

5. Chữa quai bị

Người bị quai bị có thể ngày 2 lần đắp diếp cá lên chỗ bị đau. Thực hiện bằng cách lấy diếp cá tươi, rửa sạch, giã nát rồi đắp lên.

6. Chữa viêm xoang nhiễm khuẩn

Cách thứ nhất:

• Nguyên liệu: Diếp cá, kim ngân hoa, ké đầu ngựa, hy thiêm (mỗi loại 16gr); mạch môn (12gr); chi tử (8gr).
• Thực hiện: Cho các nguyên liệu vào sắc nước uống, mỗi ngày một thang.

Cách thứ hai:

• Nguyên liệu: Diếp cá (20gr); thạch cao (40gr); kim ngân hoa (16gr); hoàng cầm, sơn chi, tri mẫu, mạch môn (mỗi loại 12gr).
• Thực hiện: Cho các vị thuốc vào sắc nước, uống mỗi ngày 1 thang.

Với người bị sốt, nhức đầu: Vẫn bài thuốc thứ hai nhưng bỏ bớt hoàng cầm và mạch môn. Ngoài ra, thêm ngưu bàng tử, bạc hà (mỗi loại 12gr). Cho các vị thuốc vào sắc nước uống.

Lưu ý khi sử dụng rau diếp cá trong việc điều trị bệnh

Diếp cá mang đến rất nhiều công dụng khác nhau. Tuy nhiên, để việc dùng thuốc cho hiệu quả tốt, người bệnh cần lưu ý:

• Không dùng diếp cá khi đang dùng thực phẩm chức năng hoặc các vitamin vì nó có thể làm giảm tác dụng của những loại thuốc đó.
• Trong quá trình dùng dấp cá trị bệnh, nếu gặp bất cứ phản ứng bất thường nào, bạn cần liên hệ ngay với bác sĩ để được xử lí
• Các bài thuốc diếp cá trị bệnh chỉ là kinh nghiệm dân gian, chưa có cơ sở khoa học vì thế bạn không nên lạm dụng vào nó. Tốt nhất nên hỏi ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng.