Cây tam giác mạch (mạch ba góc) và 6 bài thuốc chữa tiêu chảy, lỵ, huyết áp, khí hư ra nhiều…hiệu quả

Cây tam giác mạch hay còn được biết đến với tên mạch ba góc. Đây là cây cảnh và cho lương thực khá nổi tiếng ở vùng dân tộc phía Bắc của nước ta. Tuy nhiên, cây cũng được dùng làm thuốc chữa bệnh tiêu chảy, lỵ, huyết áp, khí hư ra nhiều.

Thông tin, mô tả cây tam giác mạch
Thông tin, mô tả cây tam giác mạch

Tên gọi khác: Mạch ba góc, lúa mạch đen, kiều mạch, sèo (Lào Cai), ô mạch, điềm kiều, dưỡng tử, tĩnh tràng thảo, lộc đề thảo, lưu chú thảo

Tên khoa học: Fagopyrum esculentum moench.

Họ: Rau răm (Polygonaceae)

Thông tin, mô tả cây tam giác mạch

1. Đặc điểm thực vật

Cây mạch ba góc là một cây thuốc quý, dạng cây thảo, có nhiều cành, cao từ 0.4-1.7m, trung bình 0.7m, thân hình trụ, màu xanh hay đỏ. Lá nguyên đơn, mọc cách, mép nguyên, có bẹ chìa, lá phía dưới hình tim, đầu hơi nhọn, có cuống, lá phía trên giống hình mũi tên, không có cuống, gân lá hình chân vịt. Hoa mọc thành chùm ở ngọn và nách lá. Hoa lưỡng tính chỉ có một vòng bao hoa, màu trắng, đỏ hoặc trắng hồng. Bao hoa có 5 bản tồn tại trên quả, nhị 8, nhuỵ có 3 vòi rời nhau. Bâug thượng có tuyến mật ở xung quanh. Quả khô có 3 góc gồm 2 lần vỏ, lớp vỏ ngoài đen xám khi già, lớp vỏ hạt trong mọng, màu trắng vàng, bao hoa tồn tại. Hạt có nội nhũ bột lớn, phôi thẳng, hình lá xếp nếp. Mùa hoa từ tháng 6 đến tháng 10, mùa quả từ tháng 6 đến tháng 11, ở một số khu vực mùa hoa quả có thể muộn hơn

2. Phân bố, bộ phận dùng, thu hái, chế biến

Phân bố: Mạch ba góc có thể phân bổ ở độ cao lên tới 2200m. Cây được trồng ở Trung Quốc, Nhật Bản và nhiều nước châu Âu từ thế kỷ 15. Ở Việt Nam, mạch ba góc được trồng ở vùng núi cao phía bắc. Cây sinh trưởng tốt ở vùng khí hậu ẩm và mát với nhiệt độ 15-22 độ C, sức chịu lạnh yếu. Mạch ba góc được thuần hóa lần đầu từ vùng Đông Nam Á lục địa (khu vực phía tây tỉnh Vân Nam, Trung Quốc) khoảng 6.000 năm trước công nguyên, từ đó lan ra Trung Á và Tây Tạng sau đó đến Trung Đông và châu Âu. Cây được trồng ở nhiều tỉnh miền bắc nước ta, mạch ba góc được trồng lấy hạt có bột ăn thay lúa ngô cho người và cho gia súc, tuy nhiên ăn mạch 3 góc không sẽ gây mệt, nên thường trộn thêm với ngô và gạo.

Bộ phận dùng: Hạt

Thu hái: Mạch 3 góc ở tỉnh biên giới có thể trồng vào 2 vụ: vụ xuân hạ trồng vào tháng 1-2, đến tháng 4-5 thu hoạch; vụ thu đông trồng vào 8-9, đến tháng 11-12 thu hoạch, trung bình từ khi trồng đến khi thu hoạch là 2-3 tháng.

Chế biến: Hạt phơi khô

3. Tính vị, quy kinh, bảo quản

Tính vị: Vị chát, hơi the, tính bình; có tác dụng thanh nhiệt giải độc, lợi thấp, tiêu thũng.

Quy kinh: Kinh tỳ, vị, đại tràng

 Bảo quản: Nơi khô ráo, thoáng mát

4. Thành phần hóa học

Các bộ phận đều chứa một loại glucosid là rutosid, đặc biệt là ở lá (1,78%), ở hoa (0,71%) và ở thân (0,09%); Hạt có chất độc; Rễ chứa oxymethyl anthraquinon. Bột quả chứa protein (10-11%), đường khử 2%, tinh bột 65%.

Tỷ lệ trong lá cao nhất, ví dụ như trong lá và hoa có tỷ lệ rutin cao nhất là 6,37% thì riêng trong lá tỷ lệ 7,92% còn trong hoa là 4,15%, tỷ lệ rutin trong thân thấp nhất 0,4%

Trong quá trình phát triển của cây tỷ lệ rutin cũng thay đổi: người ta nhận thấy tỷ lệ rutin cao nhất vào khi hoa mới nở (ước 26 ngày sau khi gieo hạt). tuy nhiên có cây cho hiệu suất cao nhất khi hái thời kỳ 40-54 ngày sau khi gieo hạt, lượng rutin tăng tới 3,5-4 lần so với hiệu suất nói trên

Thời gian và nhiệt độ phơi sấy nguyên liệu cũng rất ảnh hưởng. phơi nhanh (40-60 phút) ở nhiệt độ 90-1050 rutin bị hao hụt ít nhất 38%, nhiệt độ thấp nhưng sấy kéo dài hoặc trên 1050mà rút ngắn thời gian thì hiệu suất hụt từ 70-100%

Hiệu suất trung bình tính từ 2-6%

Tác dụng dược lý của cây tam giác mạch

Chất rutosid thường được dùng đề phòng các tai nạn về mạch máu như vữa xơ động mạch, tăng huyết áp (viêm võng mạc, ban xuất huyết) trong trường hợp viêm da do tia Rơnghen, trong sự rối loạn của tuần hoàn tĩnh mạch.

Rutosid có tác dụng giống vitamin P, làm tăng độ chịu đựng và giảm độ thấm của mao mạch và có tác dụng lợi tiểu.

Các bài thuốc chữa bệnh từ cây tam giác mạch

Tam giác mạch chữa tiêu chảy, lỵ, huyết áp, khí hư ra nhiều
Tam giác mạch chữa tiêu chảy, lỵ, huyết áp, khí hư ra nhiều

1. Bài thuốc chữa đầy bụng, ỉa chảy, mụn nhọt, nhiễm trùng, phụ nữ ra khí hư, ra mồ hôi trộm…do dạ dày, ruột nhiệt, chữa tả lị

Dùng kiều mạch lượng vừa đủ, sao vàng xay thành bột mỗi lần 10 – 15g, ngày uống 2 lần chiêu với nước sôi còn ấm.

2. Chữa suy nhược cơ thể, ra mồ hôi trộm từ cây tam giác mạch

Dùng bột kiều mạch 500g, cho đường đỏ (đường mía) sau đó cho nước vừa đủ nhào trộn làm thành bánh, rồi nướng chín ăn liên tục trong mấy ngày liền.

3. Bài thuốc chữa huyết áp cao, xuất huyết đáy mắt, ban xuất huyết

Dùng lá kiều mạch tươi 100g, ngó sen 4 cái, sắc uống trong ngày (nhờ thân và lá kiều mạch có tác dụng cầm máu).

4. Cây tam giác mạch dùng thay sữa rửa mặt

Lấy bột kiều mạch vừa đủ cho chút nước để trộn đều sền sệt như cháo, rồi bôi chất bột sền sệt thoa đều lên da mặt và mát xa chừng vài phút và rửa mặt. Chỉ hai tháng sau da mặt không còn bong tróc, ngược lại trở lên nhẵn nhụi và mượt như nhung. Nếu trên cánh mũi xuất hiện mụn đầu đen, cho thêm một ít bột baking soda để “tiễu trừ” chúng.

5. Tam giác mạch giúp bổ dưỡng, thanh nhiệt giải độc

Dùng món “mực nhồi kiều mạch”: Mực ống: 0,2kg; hạt kiều mạch 0,05 kg; nấm rơm 0,05 kg; hành tây 0,05 kg. Gia vị: Muối, đường, tiêu và phô mai.

6. Chữa khí hư ở phụ nữ từ cây tam giác mạch

Cách 1: Dùng mạch ba góc, sao vàng, tán thành bột mịn, ngày uống 3 lần, mỗi lần 8-12g có thể làm thành viên cho dễ sử dụng (Kinh nghiệm dân gian Trung Quốc)

Cách 2: Dùng bột mạch ba góc, hòa với lòng trắng trứng gà, hấp chín ăn (Kinh nghiệm dân gian Việt Nam)

Lưu ý khi dùng tam giác mạch chữa bệnh

Kiều mạch tính lương, người tỳ vị hư hàn không nên ăn; người hay bị dị ứng, người thế chất suy yếu, người mắc chứng ung thư phải cẩn thận khi ăn. Kiều mạch nghiền nhuyễn rồi ăn sẽ động hàn khí, phát bệnh kinh niên.

Kiều mạch không nên ăn chung với thịt heo, phèn chua

Trên đây là những thông tin và bài thuốc chữa bệnh của cây tam giác mạch. Có thể nói, loài cây từ vùng cao có khá nhiều công dụng: trồng làm cảnh, làm lương thực, làm thuốc. Tuy nhiên, bài thuốc chữa bệnh từ mạch ba góc chỉ mang tính chất tham khảo, không nên lạm dụng.

Xem thêm: Cây hoa hòe (hòe hoa) và 26 bài thuốc chữa bệnh trĩ, đại tiện ra máu, cao huyết áp, mất ngủ hiệu quả

5/5 - (1 bình chọn)
5/5 - (1 bình chọn)

Trở thành người đầu tiên bình luận cho bài viết này!

Email của bạn sẽ không được hiển thị công khai. Các trường bắt buộc được đánh dấu *

cây điều nhuộm

Cây điều nhuộm và 2 bài thuốc chữa kiết lỵ, sốt hiệu quả

Nội dung chínhThông tin, mô tả cây tam giác mạch1. Đặc điểm thực vật2. Phân bố, bộ phận dùng, thu hái, chế biến3. Tính vị,...

Hạ khô thảo

Hạ khô thảo (nãi đông, thiết sắc thảo) và 32 bài thuốc chữa bệnh huyết áp, bệnh phụ nữ (viêm tuyến vú, rối loạn tiền mãn kinh, tắc tia sữa), tai mũi họng, bệnh về gan,…

Nội dung chínhThông tin, mô tả cây tam giác mạch1. Đặc điểm thực vật2. Phân bố, bộ phận dùng, thu hái, chế biến3. Tính vị,...

Thông tin, mô tả cây san sư cô

Cây san sư cô (tam thạch cô) và 1 bài thuốc chữa lỵ, tiêu chảy hiệu quả

Nội dung chínhThông tin, mô tả cây tam giác mạch1. Đặc điểm thực vật2. Phân bố, bộ phận dùng, thu hái, chế biến3. Tính vị,...

Cây phượng nhỡn thảo

Cây phượng nhỡn thảo và 4 bài thuốc chữa giun sán, điều kinh, mụn nhọt, chốc lở

Nội dung chínhThông tin, mô tả cây tam giác mạch1. Đặc điểm thực vật2. Phân bố, bộ phận dùng, thu hái, chế biến3. Tính vị,...

Cây Vọng cách

Cây vọng cách (bọng cách) và 8 bài thuốc chữa mụn nhọt, kiết lỵ, bướu giáp, lợi sữa hiệu quả

Nội dung chínhThông tin, mô tả cây tam giác mạch1. Đặc điểm thực vật2. Phân bố, bộ phận dùng, thu hái, chế biến3. Tính vị,...

Ẩn

Cần tây mật ong Motree với 9 công dụng giúp giảm cân, ổn định huyết áp, chống lão hóa, giúp gan hoạt động tốt…

Đánh giá dạ dày tá tràng Metaherb có tốt không? Có tác dụng phụ không? Phản hồi khách hàng như thế nào? Giá bao nhiêu?

Đánh giá hiệu quả Cumargold chữa dạ dày có tốt không? Có gây tác dụng phụ không? Có chữa được ung thư thật không? Giá bao nhiêu? Mua ở đâu?

Đánh giá sản phầm Bio Trĩ dùng có tốt không? Có tác dụng phụ không? Có an toàn không? Giá bao nhiêu? Mua chính hãng ở đâu?

Đánh giá Gout Hoàng Thống Phong có tốt không? Có tác dụng phụ không? Giá bao nhiêu? Mua sản phẩm chính hãng ở đâu?

Đánh giá viên Gut Metaherb có tốt không? Tác dụng phụ là gì? Giá bao nhiêu? Mua ở đâu? Quá liều nên xử lý như thế nào?

Đán giá dạ dày nhất nhất có tốt không? Tác dụng phụ như thế nào? Giá bao nhiêu? Mua ở đâu? Có diệt được khuẩn HP không?

Thuốc Phosphalugel (thuốc dạ dày chữ P) chữa bệnh dạ dày có tốt không? Tác dụng phụ như thế nào? Những lưu ý thận trọng khi sử dụng

Đánh giá hiệu quả, công dụng tiểu đường Diabetna có thực sự tốt không? Có tác dụng phụ không? Có nên dùng Diabetna không?

Đánh giá công dụng, hiệu quả tiểu đường Glu Metaherb dùng có tốt không? Giá bao nhiêu? Phản hồi sau sử dụng như thế nào?

Cây cỏ mực (cây nhọ nồi) với 32 bài thuốc chữa bệnh tiêu hóa (chảy máu dạ dày, gan nhiễm mỡ), bệnh phụ khoa (rong kinh, ngứa âm đạo), giúp bổ huyết, trị thận suy

Lá trầu không với 41 bài thuốc chữa các bệnh da liễu, xương khớp, bệnh đường tiêu hóa, bệnh phụ khoa, bệnh viêm phế quản, ho, cảm, sốt, đau đầu…

17 Bài thuốc từ cây lược vàng chữa bệnh tiêu hóa (Viêm loét dạ dày, viêm gan, xơ gan…), bệnh da liễu (mề đay, mẩn ngứa), viêm họng kéo dài và những điều cấm kỵ

28 Bài thuốc quý từ Nghệ Đen chữa bệnh tiêu hoá, phụ khoa, da liễu… và 4 lưu ý trong sử dụng bài thuốc

Cây vòi voi với 6 bài thuốc chữa bệnh da liễu (viêm da cơ địa, á sừng), chữa đau thấp khớp, viêm amidan, viêm xoang, viêm mủ màng phổi

7 bài thuốc từ lá vú sữa chữa các bệnh tiêu hóa (đau dạ dày, tiêu chảy), ho, viêm đau họng, tiểu đường, xương khớp

27 bài thuốc từ Bồ công anh chữa bệnh tiêu hóa (dạ dày, táo bón…), bệnh da liễu (mụn nhọt, lở loét…), viêm đường tiết niệu

14 Bài thuốc từ cây ngải cứu trị bệnh xương khớp (đau khớp, đau thần kinh tọa), phụ khoa (đau bụng kinh, viêm âm đạo), da liễu (mẩn ngứa, nổi mề đay)… và 5 trường hợp cần lưu ý khi sử dụng

Dây bình bát và 10 bài thuốc chữa bệnh tiểu đường, tiểu khó, tiểu buốt, lở loét, mụn nhọt, giải độc, trị rôm sảy ở trẻ em

Cây thuốc dòi với 14 bài thuốc trị lao phổi, ho, viêm phế quản, diệt khuẩn HP, giúp cô lập tế bào ung thư và một số bệnh thường gặp