Cây xoan (sầu đâu) và 3 bài thuốc chữa giun, mụn nhọt, ghẻ lở hiệu quả

Cây xoan (sầu đâu) là cây trồng lấy gỗ nhưng ít người biết nó còn được dùng để chữa bệnh. Cây xoan có thể dùng trị mụn nhọt, lở ngứa hay giun sán. Tuy nhiên, trong cây có hàm lượng độc tố nên người bệnh cần tham khảo ý kiến bác sĩ.

Tên gọi khác: Sầu đâu

Tên khoa học: Melia azedarach L.

Họ: Xoan (Meliaceae)

Thông tin, mô tả cây Xoan

1. Mô tả thực vật

Cây cao 15-20m, rụng lá mùa đông. Lá kép lông chim lẻ 2-3 lần, lá chét có chóp nhọn, gốc lệch, ở mép có răng cưa. Hoa nở trước hoặc cùng thời gian với lá non, xếp thành chùy ở nách lá. Hoa màu tím nhạt, thơm hắc, 5-6 lá đài, 5-6 cánh hoa hình dải, 10 nhị dính thành ống hình trụ, phân thùy, với 10-12 bao phấn đính ở kẽ thùy. Có đĩa mật. Bầu 5-6 ô. Quả hạch, vỏ ngoài nạc, vỏ trong hóa gỗ, gồm 4-5 ô, mỗi ô chứa 1 hạt đen. Ra hoa tháng 2-3

2. Phân bố, bộ phận dùng, thu hái, chế biến

Phân bố: Cây của vùng Ấn Độ – Malaysia, mọc hoang và cũng thường được trồng.

Bộ phận dùng: Vỏ và vỏ rễ – Cortex et Cortex Radicis Meliae. thường gọi là Khổ luyện bì

Thu hái: Vỏ cây quanh năm, tốt nhất vào đầu mùa mưa.

Chế biến: Rửa sạch, dùng tươi hay phơi khô. Khi bóc vỏ cây xoan cần cạo hết lớp vỏ nâu bên ngoài, chỉ lấy phần vỏ lụa ở giữa. Khi dùng, đem sao vỏ đến hơi vàng.

3. Tính vị, quy kinh, bảo quản

Tính vị: Xoan có vị đắng, tính lạnh, hơi độc. Nó là loại thuốc làm se và tẩy giun, có đặc hiệu với các loại giun chỉ, giun đũa và giun kim. Cũng có thể trị bệnh nhiệt cấp tính, viêm bàng quang và sán khí.

Quy kinh: Chưa có nghiên cứu

Bảo quản: Nơi khô ráo, thoáng mát

4. Thành phần hóa học

Trong vỏ có tanin, muối oxalat, chất margosin; còn có kulactone, kulolactone, kulinone, methyl kulonate, toosendanin.

Tác dụng dược lý của xoan

Công dụng của vỏ và vỏ rễ cây sầu đâu

Vỏ cây xoan và vỏ rễ cây xoan còn được gọi là khổ luyện bì, khổ luyện tố… có vị đắng, tính lạnh, có độc (do chứa hoạt chất toosendanin) nên được dùng như một vị thuốc giúp làm se, điều trị viêm bàng quang và tẩy giun (đặc biệt là giun đũa, giun chỉ, giun kim, giun tóc). Trong đó, phần vỏ rễ và vỏ thân ở đoạn gốc có hoạt tính mạnh hơn.

Cách dùng: thái nhỏ, phơi khô, sao vàng để hết mùi hăng rồi sắc uống từ 5 – 10 g trong lửa nhỏ (đối với vỏ cây xoan thì cạo bỏ lớp vỏ nâu bên ngoài, chỉ lấy phần vỏ lụa ở giữa, phần vỏ rễ cây xoan với màu nâu tro hay nâu tím thường ở dạng phiến cuộn). Tuy nhiên, cần chú ý về liều lượng thuốc vì uống quá liều sẽ gây ngộ độc cấp tính với các biểu hiện như choáng váng, co rút gân, suy tuần hoàn cấp, xuất huyết nội tạng và thậm chí tử vong.

Vỏ và vỏ rễ cây xoan còn được dùng để bôi ngoài da trong trường hợp chàm, ghẻ, nấm da, viêm da, mề đay và viêm âm đạo (bệnh truyền nhiễm qua đường tình dục do ký sinh trùng Trichomonas vaginalis gây ra).

Cách dùng: nấu nước rồi rửa ngoài da hoặc nghiền nát, pha với chút giấm rồi đắp lên.

Công dụng của lá và quả xoan

Lá xoan: Theo y học cổ truyền, lá xoan có độc nhưng có thể dùng để điều trị chốc lở, mụn nhọt, viêm da và nhiễm trùng ecpet mảng tròn (nấm da với mảng vảy tròn hoặc bầu dục, tróc vảy hoặc phồng lên rồi phát triển gây đỏ, ngứa) bằng cách đun sôi lá và lấy nước rửa hoặc lau lên vùng da bệnh.

Trong đời sống hàng ngày, lá xoan còn được dùng làm thuốc diệt côn trùng bằng cách lấy nước sắc từ lá phun lên cây trồng bị sâu hại (4kg lá nấu trong 10 lít nước).

Quả xoan: Quả xoan có độc, gây nôn mửa, tiêu chảy, khó thở, tim đập nhanh, gan xung huyết, phổi ứ máu… và thậm chí tử vong. Trong đó, quả xoan chín độc hơn quả xoan còn non (ở Trung Quốc đã có báo cáo về trường hợp trẻ em tử vong do ăn quả xoan).

Mặt khác, quả xoan có tác dụng kháng khuẩn, ức chế sự phát triển của Tụ cầu vàng (gây viêm nhiễm, ngộ độc thực phẩm…) nên còn được dùng điều trị lị (với tên là khổ luyện tử, kim linh tử).

Các bài thuốc trị bệnh từ cây xoan

1. Xoan trị giun đũa, giun chỉ, giun kim

Lấy 5-10g xoan sắc nước uống.

2. Cây xoan trị bệnh tinea, ghẻ, eczema, viêm da, mày đay, viêm phế quản do trichomonas

Nấu nước để rửa, hoặc nghiền ra và pha thêm giấm để đắp ngoài.

3. Bài thuốc chữa chữa chốc lở, nhiễm trùng ecpet, mảng tròn, mụn nhọt, viêm da từ cây xoan

Lấy lá xoan đun sôi để rửa và thấm nước vào vùng da bệnh.

Lưu ý khi dùng cây xoan chữa bệnh

Toàn cây xoan đều đó độc, do đó cần cẩn trọng và hỏi thêm ý kiến bác sĩ khi muốn dùng làm thuốc. Bên cạnh hiện tượng ngộ độc như đã nêu, một số tác dụng phụ có thể xảy ra khi dùng thuốc thường là đau đầu, chóng mặt, buồn nôn, đau bụng (khi bị ngộ độc có thể dùng nước sắc cam thảo với đường trắng để giải độc). Bên cạnh đó, không nên dùng thuốc trong thời gian dài để tránh tích lũy độc tính.

Người bị loét dạ dày và mắc bệnh về gan không nên dùng các bài thuốc từ cây xoan

Trên đây là những thông tin và bài thuốc chữa bệnh từ cây xoan. Cây chuyên trồng lấy gỗ nhưng lại có tác dụng chữa giun, mụn nhọt, bệnh ngoài da hiệu quả. Tuy nhiên, trong xoan có hàm lượng độc tố không nhỏ nên cần dùng cẩn trọng để không ảnh hưởng tới sức khỏe.

Xem thêm: Cây bách bộ (dây ba mươi) và 7 bài thuốc chữa mụn nhọt, giun sán, ho hiệu quả