Cây rau sam với 33 bài thuốc chữa bệnh phụ khoa (viêm âm đạo, hậu sản), bệnh da liễu (trị mụn nhọt, nấm tóc, nấm chân tay), bệnh tiêu hóa (bệnh trĩ, u đại tràng, trực tràng), tiểu đường, bệnh gout

Sam là loại cây mọc dại, hoang dã có thể dùng làm rau ăn nhưng cũng là vị thuốc quý trong y học cổ truyền. Rau sam có thể chữa được nhiều bệnh như bệnh phụ khoa, bệnh ngoài ra, bệnh về đường tiêu hóa, thậm chí là ung thư.

• Tên gọi khác: Mã xỉ hiện, rau mỡ, pourpier
• Tên khoa học: Portulaca oleracea L
• Tên tiếng Anh: Portulaca oleracea L
• Họ: Rau sam

Đặc điểm nhận dạng của cây rau sam

1. Mô tả cây rau sam

Rau sam là loài cỏ dại, thân mọng nước, sống chủ yếu ở trên nương hoặc các bờ ruộng, bờ kênh. Loại cây này có chiều cao khoảng 40cm, có nhiều cành, cả cành và lá đều mọng nước, có màu đỏ nhạt. Lá rau sam có hình bầu dục, hơi thót lại phía đáy, lá không cuống, phiến lá dày (2cm), lá rộng khoảng 8 – 14mm. Lá ở phía trên hợp thành thứ tổng hợp bao quanh hoa.

Hoa của cây rau sam có màu vàng, mọc ở đầu cành, hoa không cuống. Quả rau sam hình cầu, mở ra bằng một nắp. Bên trong có chứa hạt màu đen bóng. Cả thân, cành, lá rau sam đều có vị chua chua.

Công dụng chữa bệnh từ rau sam

2. Phân bố, thu hái và chế biến

Rau sam có nguồn gốc Ấn Độ và Trung Đông. Tuy nhiên, vì là loại cỏ dại, thích nghi với điều kiện môi trường sống ở nhiều khu vực khác nhau nên có thể tìm thấy nó ở khắp mọi nơi, đặc biệt là ở những bờ kênh, bờ mương.

Ở Việt Nam, chúng ta có thể tìm thấy loại cây này ở khắp mọi nơi, từ vùng núi cho đến đồng bằng, ven biển. Ngoài việc sử dụng chế biến món ăn, cây rau sam còn được sử dụng để làm thuốc chữa bệnh, và đây là vị thuốc không thể thiếu của Y học cổ truyền trong những bài thuốc chữa bệnh về đường tiêu hóa, bệnh ngoài da.

Là cây tốt cho sức khỏe, phổ biến ở nhiều nước trên thế giới như Pháp, Đức, Nhật Bản, Trung Quốc, nhưng ở nước ta cây này chưa được dùng phổ biến. Bộ phận dùng của cây rau sam là cả cây (gồm thân, cành, lá, rễ).  Rau sam được thu hái quanh năm, nhưng nhiều nhất là vào tháng 6 – 10 vì đây là thời điểm cây phát triển tốt nhất. Rau sam có thể dùng tươi hoặc mang về phơi khô để làm thuốc dùng quanh năm.

3. Tính vị, quy kinh, bảo quản

Tính vị: Hơi chua, tính hàn, không có độc

Quy kinh: kinh Tâm, Phế và Tỳ.

Bảo quản: Nơi khô ráo, thoáng mát

4. Thành phần hoá học của rau sam

Y học hiện đại đã nghiên cứu và chứng minh, trong rau sam có nhiều thành phần hóa học, có thể sử dụng trong y học cũng như nghiên cứu sinh học. Các thành phần hóa học trong rau sam gồm: Vitamin (A, nhóm B, C); khoáng chất (kali, magie, sắt, canxi, selen, kẽm).

Ngoài ra, trong rau sam còn chứa omega-3 (nhiều nhất trong hạt); chất nhầy (có trong rau); chất chống oxy hóa (flavonoid, phytoestrogen); acid hữu cơ (acid xitric, acid malic). Trong hoạt chất của cây rau sam còn có melatonin, hormon giúp điều hòa giấc ngủ, giúp cơ thể tỉnh táo.

Tác dụng dược lý của rau sam

Theo nghiên cứu khoa học, cây rau sam có tác dụng: Ngăn ngừa sự phát triển của vi trùng lị và chống thương hàn. Dịch chiết của cây rau sam là etylic có khả năng kháng trực khuẩn coli, kiết lị rất tốt và loại bỏ thương hàn.

Các nhà khoa học Mỹ và Úc còn cho biết, acid béo Omega-3 trong rau sam có tác dụng ngăn ngừa bệnh tim mạch phát triển. Đồng thời nó còn giúp tăng cường hệ miễn dịch nhờ các thành phần như: Vitamin A, B1, B2, C,  PP, E, saponin, tanin và men ureaza.

Bài thuốc chữa bệnh phụ khoa cho phụ nữ bằng rau sam

1. Phụ nữ bị viêm âm đạo, ra nhiều khí hư hôi

Nguyên liệu: Rau sam tươi (100gr); lòng trắng trứng gà (1 quả)

Thực hiện: Rau sam rửa sạch, để ráo, giã nát sau đó hòa lẫn lòng trắng trứng gà, cho vào hấp chín. Mỗi ngày ăn 1 lần, thực hiện liên tục trong 5 – 7 ngày.

Ngoài ra, cần kết hợp bài thuốc rửa từ rễ râm bụt (200gr), sắc lấy nước rửa âm hộ.

2. Trị bạch đới ở phụ nữ

Nguyên liệu: Nước cốt rau sam (30ml); lòng đỏ trứng gà (2 quả)

Thực hiện: Đánh đều hai nguyên liệu với nhau rồi cho lên nồi đun sôi rồi uống, riêng bã rau sam thì xoa lên người.

3. Phụ nữ hậu sản ra huyết

Lấy 200gr rau sam tươi hoặc 60gr rau sam khô cho vào sắc nước uống. Chia nước thuốc thành 2 lần uống trong ngày.

Tìm hiểu thêm: Bài thuốc chữa bệnh viêm phụ khoa bằng nha đam (lô hội)

Bài thuốc chữa bệnh ngoài da, vết thương hở, đau răng

1. Chữa côn trùng cắn

Lấy 1 nắm lá rau sam tươi, rửa sạch rồi cho vào cối giã nát, lấy nước cốt uống ngày còn bã đắp lên chỗ bị côn trùng cắn. Sau đó, đưa người bệnh đến bệnh viện để được sơ cứu, xử lí kịp thời.

2. Trị bỏng

Với những người bị bỏng, chỉ cần lấy rau sam khô tán thành bột mịn, sau đó trộn với mật ong rồi bôi lên chỗ bị bỏng là giúp dịu đi rất nhiều.

3. Trị mụn nhọt, môi miệng lở loét

Lấy nước cốt rau sam, hoặc nước sắc rau sam dạng đặc bôi lên những chỗ bị mụn nhọt, lở loét sẽ giúp giảm rất nhanh.

4. Chữa đau răng, hôi miệng

Lấy 1 nắm lá rau sam tươi rửa sạch, giã nát rồi lấy nước súc miệng hàng ngày. Hoặc bạn cũng có thể lấy rau sam khô sắc nước, rồi lấy nước súc miệng.

5. Chữa lành vết thương

Lấy lá rau sam tươi, rửa sạch, giã nát, đắp lên vết thương. Thực hiện liên tục trung 7 ngày, mỗi ngày 1 lần.

6. Ngăn ngừa lão hoá, làm đẹp da

Chất P. Oleracea trong rau sam có tác dụng diệt vi khuẩn như: Shigella (gây bệnh lỵ), Salmonella typhi (gây thương hàn), Staphylococcus aureus (tụ cầu vàng gây mụn nhọt) và tiêu diệt một số nấm gây bệnh.

Nguyên liệu: Rau sam tươi, muối hạt

Thực hiện: Rau sam rửa sạch, để ráo sau đó cho vào cối giã với muối, lọc lấy nước cốt uống.

Hoặc người bệnh cũng có thể nấu món rau sam với thịt, nấu canh rau sam ăn hàng ngày.

7. Trị nấm tóc, nấm chân tay

Lấy rau sam tươi, hoặc khô nấu thành cao lỏng. Mỗi ngày lấy 1 ít cao bôi lên vết thương. Hoặc người bệnh cũng có thể lấy rau sam khô, đốt thành than, nghiền thành bột mịn rồi rắc lên chỗ nấm.

8. Chữa đau mắt do mộng thịt

Nguyên liệu: Rau sam tươi (1 nắm); phác tiêu (khoáng chất mua ở hiệu thuốc Bắc)

Thực hiện: Rau sam rửa sạch, giã nát, trộn thêm phác tiêu rồi bọc trong vải sạch, đắp lên mắt.

Bài thuốc chữa bệnh về đường tiêu hoá, đường ruột, lợi

1. Chữa tiêu chảy

Lấy 1 nắm lá rau sam tươi, rửa sạch, cho vào nồi đun với 2 bát nước trong khoảng 15 phút. Chia nước thuốc làm 2 lần uống trong ngày.

2. Chữa bệnh trĩ

Lấy 1 nắm lá to rau sam tươi, rửa sạch cho vào nồi luộc chín. Lấy rau sam ăn, còn lấy nước để xông hơi và ngâm rửa vùng trĩ.  Thực hiện liên tục trong 20 – 30 ngày.

Video chia sẻ bài thuốc chữa bệnh trĩ bằng rau sam

3. Chữa trẻ em bị kiết lỵ

Lấy 1 nắm lá rau sam rửa sạch, giã nát, vắt lấy nước. Cho nước cốt vào nồi, bắc lên bếp đun sôi thật kĩ, thêm 1 ít đường rồi để nguội, cho trẻ uống.

4. Người bị chứng giun, sán, tẩy giun

Trị giun đũa: Lấy 2 nắm lá rau sam tươi to, rửa sạch, cho vào siêu đất sắc với 2 bát nước. Đến khi nước cạn còn ½ thì tắt bếp. Chắt lấy nước uống uống khi đói. Thực hiện vài ngày liên tục.

Trị sán xơ mít: Lấy 1 nắm lá rau sam tươi, sắc thành nước đặc, cho thêm 1 ít giấm chua và muối vào. Uống vào buổi sáng mới ngủ dậy chưa ăn gì. Thực hiện liên tục trong vài ngày.

5. Trị đái rắt, đái buốt, tiểu ra máu, thông tiểu

Nguyên liệu: Rau sam tươi (100gr); dền cơm tươi (50gr)

Thực hiện: Rửa sạch hai loại rau, thái nhỏ rồi cho vào nấu canh, ăn 3 bữa 1 ngày.

6. Chữa bệnh tiểu đường

Nguyên liệu: Rau sam (25gr); nước sạch (4 lít)

Thực hiện: Rau sam rửa sạch, cho vào đun với nước, uống nước rau sam thay nước lọc hàng. Thực hiện 30 ngày liên tục, sau đó nghỉ 1 tuần rồi lại uống tiếp.

Tìm hiểu thêm: Bài thuốc chữa bệnh đái tháo đường bằng cây mật gấu

7. Chữa sỏi thận

Lấy ram sam tươi nấu nước, uống thay nước lọc hàng ngày. Thực hiện liên tục trong nhiều ngày.

8. Chữa ung thư đại tràng

Nguyên liệu: Rau sam, bại tương thảo, thổ phục linh, khổ sâm, kê nội kim, bạch thược (mỗi loại 20gr); hồng đằng (12gr); tam lăng, huyền hồ, xuyên hậu phác (mỗi loại 10gr); cam thảo (6gr); xạ hương (4gr).

Thực hiện: Cho các vị thuốc vào ấm sắc nước uống. Mỗi ngày 1 thang.

9. Trị ung thư trực tràng

Nguyên liệu: Rau sam (10gr); hoa mào gà (30gr)

Thực hiện: Cho hai nguyên liệu vào sắc nước uống trong ngày, mỗi ngày 1 thang.

10. Chữa ung thư thực quản

Nguyên liệu: Rau sam (30gr); mật ong, bột đậu nành (lượng vừa phải)

Thực hiện: Rau sam rửa sạch, cho vào nồi nấu nhừ, sau đó trộn với bột đậu nành vào nấu thành cháo, cho thêm 1 ít mật ong, ăn trong ngày. Thực hiện liên tục trong nhiều tháng.

Bài thuốc chữa một số bệnh khác từ rau sam

1. Chữa ho ra máu

Hàng ngày lấy 1 nắm lá rau sam tươi, rửa sạch rồi chế biến thành món ăn (có thể nấu canh, luộc, xào). Hoặc người bệnh có thể sắc thành nước đặc và uống. Thực hiện liên tục trong nhiều ngày đến khi triệu chứng ho gà hết.

2. Trị sốt rét thông thường

Dùng 2 bài thuốc kết hợp (ngày thực hiện 2 lần)

• Lấy 1 nắm lá rau sam tươi rửa sạch và nấu nước uống
• Lấy ngọn rau sam tươi giã nát đắp vào cổ tay, băng lại.

3. Trẻ mới sinh không mở được mắt

Nguyên liệu: Rau sam tươi, muối

Thực hiện: Ram sam rửa sạch, giã nát với muối. Sau đó cho rau sam bọc vào một tấm gạc rồi đắp lên mí mắt. Cách vài tiếng lại thay một lớp khác.

4. Ngộ độc thuốc

Lấy 1 nắm rau sam tươi, rửa sạch, giã nát, vắt lấy nước uống. Phần bã rau sam đắp lên rốn.

5. Chữa bệnh ho gà

Nguyên liệu: Rau sam tươi (100gr); đường phèn (30gr)

Thực hiện: Rau sam rửa sạch, đun sôi với nước, thêm đường phèn vào, đun sôi đến khi nước cạn còn 100ml thì tắt bếp. Chia nước thuốc thành 3 phần uống trong ngày.

6. Chữa bạch cầu cấp

Nguyên liệu: Rau sam (30gr); hà thủ ô, a giao (mỗi loại 16gr); bạch chỉ (12gr).

Thực hiện: Cho các vị thuốc vào sắc nước uống, mỗi ngày 1 thang.

7. Chống cảm nắng, say nắng

Lấy 1 nắm lá rau sam tươi, rửa sạch, luộc chín rồi ăn. Hoặc bạn có thể cho lá rau sam vào nấu canh ăn lẫn cơm.

8. Diệt khuẩn

Dùng rau sam tươi rửa sạch, để ráo nước, cho vào cối giã với 1 ít muối, vắt lấy nước uống. Ngoài ra, người bệnh cũng có thể nấu canh rau sam. Chất P.Oleracea trong rau sam có tác dụng diệt khuẩn rất tốt.

9. Hỗ trợ bệnh nhân Gout

Lấy 1 nắm rau sam rửa sạch, cho vào nồi đun sôi với nước. Dùng nước rau sam uống thay nước lọ hàng ngày. Thực hiện liên tục trong 1 tháng.

Tìm hiểu thêm: Bài thuốc chữa bệnh gout bằng cây hy thiêm

10. Tốt cho tim mạch

Người bệnh có thể sử dụng một trong hai cách sau:

Cách 1: Uống nước sắc rau sam (lấy rau sam tươi rửa sạch và sắc với nước uống. Thực hiện trong 1 tuần)

Cách 2: Lấy rau sam chế biến thành món ăn (luộc, nấu canh, xào với thịt).

11. Giải nhiệt, thanh lọc cơ thể

Dùng rau sam tươi ép lấy nước uống, hoặc dùng rau sam khô nấu nước uống thay nước lọc hàng ngày.

12. Giảm cholesterol trong máu, ngăn ngừa xơ vữa động mạch

Các chất kali và acid omega-3 trong rau sam giúp điều hòa cholesterol, tăng sức bền của thành mạch, ổn định huyết áp hiệu quả. Người bệnh có thể sử dụng một trong hai cách sau:

Cách 1: Uống nước sắc rau sam (lấy rau sam tươi rửa sạch và sắc với nước uống. Thực hiện trong 1 tuần)

Cách 2: Lấy rau sam chế biến thành món ăn (luộc, nấu canh, xào với thịt).

Một số lưu ý khi sử dụng rau sam trong việc điều trị bệnh

Rau sam được chứng minh có công dụng trị bệnh rất tốt. Tuy nhiên, để việc dùng loiaj cây này chữa bệnh đạt hiệu quả cao, người bệnh cần lưu ý một số điểm sau:

• Không nấu hoặc đun rau sam quá lĩ vì nó sẽ làm mất đi dược tính của thuốc.
• Không sử dụng rau sam chữa bệnh cho phụ nữ mang thai
• Những người có thể tạng tiêu lỏng, hàn hư, khi dùng rau sam chữa bệnh cần kết hợp với những vị thuốc có vị cay, tính ấm để không làm trệ tì.
• Thận trọng dùng rau sam với người có tiền sử sạn thận vì trong rau sam có  hàm lượng nitrate và oxalate  cao.

Bạn đã bao giờ sử dụng cây rau sam trong bài thuốc chữa bệnh bao giờ chưa? Bạn đã sử dụng bài thuốc nào từ cây rau sam? Hãy chia sẻ bài thuốc đó với chúng tôi trong khung bình luận bên dưới, cùng Thông Tin Thuốc chia sẻ thông tin hữu ích đến với mọi người. Cảm ơn bạn rất nhiều!